Yengil beton xossalarini yaxshilovchi zamonaviy

“PEDAGOGS” 
 international research journal ISSN: 
2181-4027
_SJIF: 
4.995
 
www.pedagoglar.uz
 


Volume-32, Issue-2, April - 2023
 
72
unumdorligi pasayib ketishini, ekologiya va atrof-muhitga salbiy ta'siri yuqoriligi bilan 
g’isht ishlab chiqarishni kamaytirish kerakligi sobiq ittifoq mamlakatlaridan tashqari, 
ko‘plab davlatlar, xususan, Yevropa davlatlarida g‘isht ishlab chiqarishdan allaqachon 
voz kechishgan. Buning o‘rniga issiqlik izolyatsion, yengil materiallardan ishlab 
chiqarishni kengaytirish kerakligi va buning natijasida uyning haroratini me'yorda 
saqlanishi va boshqa bir qator qulay jihatlari bosh vazir tomonidan ham keltirib o’tilgan. 
Samarador sinfga kiruvchi qurilish materiallari ishlab chiqarishni yo’lga 
qo’yishning resursbop yo‘llaridan biri bu g‘ovak to‘ldiruvchili yengil betonlardan 
samarali foydalanish eng ma'qul yo‘nalishlardan biridir. Bir necha o’n yillar ilgari 
keramzitni bino yoki inshootlar qurilishida qo’llash doirasi kamayib ketdi. Bunga asosiy 
sabab, keramzit ishlab chiqarish uchun xom ashyo bazasining kamligi asosiy faktor 
sifatida e’tirof etiladi. Bu kamchiliklarni bartaraf qilish uchun yengil beton tarkibiga turli 
hil qo’shimchalar qo’shish orqali yechim topish mumkin. Beton tarkibiga ishlatiladigan 
qo’shimchalar quyidagi turlarda bo’ladi: 
Qo‘shimchalar turlari Hamma qo‘shimchalar (tabiiy yoki sun’iy kimyoviy 
mahsulotlar) ularni ta’sir etish mexanizmi bo‘yicha sinflanadi va 4 sinfga bo‘linadi: 

qo‘shimchalar, 
mineral 
bog‘lovchi 
moddalarni 
eruvchanligini 
o‘zgartiruvchi va ular bilan kimyoviy reaksiyasiga kirishmaydigan. 

qo‘shimchalar, bog‘lovchilar bilan reaksiyaga kirishuvchi va qiyin 
eruvchan yoki kam eruvchan kompleks birikmalar hosil qiluvchilar. 

qo‘shimchalar, kristallanish tayyor markazini hosil qiluvchilar. 

organik sirti aktiv moddalar (SAM), qattiq fazani sirtida adsobsiyalashga 
qobiliyati bor
 
[1]. 
Kimyoviy qo‘shimchalar betonlar uchun GOST 24 211 bo‘yicha ishlatilishiga 
bog‘langan holda (ta’sir etuvchi asosiy effekt bo‘yicha) quyidagi turlarga bo‘linadi: 
1.Beton qorishmalarini xossalarini boshqaruvchilar: 
A) Plastifikatsiyalovchi; 
I -guruh (superplastifikatorlar); 
II -guruh (kuchli plastifitsirlovchilar); 
III -guruh (o‘rtacha plastifitsirlovchilar); 
IV -guruh (past plastifitsirlovchilar). 
B) Mahkamlovchilar: 
a) suv ushlab turuvchilar; 
b) qayta quyuqlashuvchanlikni yaxshilaydigan; 
d)beton 
qorishmalarini 
saqlanishini 
boshqaruvchilar, 
tutib 
qolishni 
sekinlashtiruvchilar va tezlashtiruvchilar; 
g) g‘ovak hosil (engil betonlar uchun), havo olib, gaz hosil qiluvchilar. 
2.Betonni qotishini boshqaruvchilar: 
a)
qotishni sekinlashtiruvchilar; 

---