D xolboyev, U. N. Ibragimov moliyaviy hisob

9. Mualliflik huquqlari -
ilmiy, adabiy, musiqa yoki boshqa 
asarlami nashr qilish, ijro etish yoki boshqa turdagi foydalanish 
huquqi.
10. Yer va tabiiy resurslardan foydalanish huquqi —
x o ‘jalik 
yoki boshqa m aqsadlarda yer va boshqa tabiiy resurslardan 
foydalanishni t a ’m inlovchi h u q u q , am m o yerdan foydalanish 
hu q u q i m azkur yer uchastkasini m ulk qilib olishni bild ir- 
maydi.
11. X o‘jalikda yaratilgan yoki korxonada ilm iy-tadqiqot ishlari 
n atija sid a o lin g a n ish la n m a la r (u la rn in g h a q iq iy ta n n a rx i 
b o ‘yicha).
128

---

N om oddiy aktivlar 7-sonli «Nom oddiy aktivlar», 11-sonli «Il­
miy-tadqiqot va tajriba-konstruktorlik ishlab chiqarishga xarajat­
lar» BH M A lari h am da x o ‘jalik subyektlari «m oliya-xo‘jalik
faoliyati buxgalteriya hisobi, hisobvaraqlar rejasi va ulardan 
foydalanish b o ‘yicha yo‘riqnomalar» talablari asosida quyidagi 
tartibda baholanadi.
C het el valyutasida sotib olingan nom oddiy aktivlarning 
boshlang‘ich qiymati sotib olish sanasidagi chet el valyutasidagi 
sum m alam i Markaziy bank kursi b o ‘yicha qayta hisoblash yo'li 
bilan so‘m da belgilanadi.
Korxona ustav kapitaliga ulush hisobiga olingan nomoddiy 
aktivlarning boshlang‘ich qiymati, agarda 0 ‘zbekiston Respub­
likasi qonun hujjatlarida boshqa hoi nazarda tutilm agan b o ‘lsa, 
k orxona m uassislari (ish tiro k ch ilari) to m o n id a n kelishilgan 
puldagi bahosi asosida tan olinadi.
Yuqoridagilardan kelib chiqib, nomoddiy qiymatlar b o ‘yicha 
quyidagi baholanishlar mavjud:
— dastlabki qiymat;
— sotish qiymati — bitim paytida m anfaatdor taraflar o ‘rtasida 
ayirboshlash m um kin bo ‘lgan summa;
— tugatilish qiymati — hisobdan chiqarish xarajatlari chiqaril- 
gach paydo bo ‘ladigan taxm in qilinayotgan qiymat;
— qoldiq qiymati — uni hisob va hisobotdagi qiym atidan 
jamg'arilgan amortizatsiyani chiqarilgandan keyingi qiymati;
— o ‘m ini qoplash qiymati — korxonani undan keyinchalik 
foydalanish hisobiga qoplash m o ‘ljallanayotgan sum m a, shu 
jum ladan, tugatilish qiymati.
— korxonaning o ‘zi tom onidan yaratilgan (ishlab chiqarilgan) 
nom oddiy aktivlarning boshlang‘ich qiymati ilm iy-tadqiqot va 
tajriba-konstruktorlik ishlab chiqarishlarga haqiqiy xarajatlar 
summasi sifatida aniqlanadi.
Nom oddiy aktivlami qayta baholash — ularning balans (tik- 
lash) qiymatini joriy bozor narxlari darajasiga moslash maqsadida 
vaqti-vaqti bilan aniqlashtirishdir.
129

---