Turabbayev X. A., Xusanov A. D. Ballistik ekspertiza: Darslik
Yüklə 39,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
mm
Walter Mod. 1938 to‘pponcha); Zatvor tutgichi gilza qalpoqchasi qirrasida mayda bo‘rtiqchalar shaklida izlar qoldiradi. AK avtomati, SKS rusumli karabin va boshqa ayrim namunadagi o‘qotar qurollarda qurol boyogi izining atrofida boyok uychasining halqasimon ishqalanishlar shakliagi izlari ham aks etishi mumkin. Ushbu izning ahamiyati unchalik katta emas, faqat ayrim qurollarda bunday 314 izlar individual ahamiyatga ega bo‘lishi va qurolni identifikatsiya qilish imkonini berishi mumkin. Porox gazlari bosimi xorijda ishlab chiqarilgan ayrim rusumdagi to‘pponchalar («Walther R–38», «Walther RRK», «Walther RR» va boshqalar)da otilgan gilzaning tubida signal shtifti izlarining hosil bo‘lishiga olib keladi. Ushbu iz odatda dumaloq shakldagi ezilishdan ibort bo‘lib, ularning identifikatsion ahamiyati unchlik katta emas. Kichik kalibrli (TOZ–8, TOZ–8M, TOZ–12 va boshqa) qurollardan o‘q otilishida, faqat ushbu qurollarga xos bo‘lgan izlar qoladi. Ushbu izlar qurol patrondonida chiqarib tashlagich va gilza ushlagich uchun mo‘ljallangan ariqchalarning izlari bo‘lib, ular bir xil hosil bo‘lish mexanizmiga ega hamda gilzalarda metallning to‘g‘ri to‘rtburchak yoki kvadrat shakldagi shishib qolishiga olib keladi. Bu izlar gilza qalpoqchasida joylashadi va ayrim hollarda identifikatsiya uchun ishlatilishi mumkin. Ayrim turdagi o‘qotar qurollardan otilgan gilzalarda, faqat ushbu qurollarga xos bo‘lgan izlar qoladi. Masalan, «PSM – pistolet samozaradn ы y malokalibern ы y» rusumli to‘pponchadan o‘q otilishida, otilgan gilzada, qurol qaytargichi uchun ariqchaning izi hosil bo‘lishi mumkin (ushbu ariqcha qurol zatvor chuqurchasida joylashadi). Bu iz uchburchak shaklda bo‘ladi va gilza kapsyulida, qaytargich izining davomi sifatida ko‘rinishi mumkin. Ta’kidlash joizki, ushbu izlar har doim ham aks etmaydi va belgilarning identifikatsion majmuasiga ega bo‘lmasligi mumkin. Otilgan gilzalarda, ba’zi hollarda patrondon izlari aks etishi mumkin. Ko‘pincha bu kabi izlar patrondoni yeyilib ketgan qurollardan otilishida hosil bo‘ladi. Bu kabi izlar quroldan otish uchun noshtat patron ishlatilganda, masalan, 9 mm kalibrli PM to‘pponchasidan 7,62 mm kalibrli patronlar otilganida hosil bo‘lishi mumkin. Otilgan gilzalarda qo‘lbola qurollar yoki patrondoni egovlangan standart qurollardagi patrondonning shakli va mavjud nuqsonlari (metall ko‘chishi, shilinishi, yorilishlar va hokazolar) aniq aks etishi mumkin. O‘qotar qurollar patrondoni izlarining otilgan gilzalarda hosil bo‘lishi gilzani tayyorlashda ishlatilgan materialga bog‘liq bo‘ladi. Ushbu material qancha yumshoq bo‘lsa, porox gazlarining bosimi gilzani patrondon devorlariga shuncha katta kuch bilan siqadi. Shuning uchun, kichik kalibrli o‘qotar qurollarning patrondon izlari otilgan gilzalarda yaxshiroq aks etadi. 315 Otilgan gilzalarni patrondon (baraban kamorasi)dan chiqarish va quroldan uloqtirib tashlash izlariga quyidagilar kiradi: chiqarib tashlagich va gilza ushlagichning ikkilamchi izlari; patrondon va qaytargichning ikkilamchi izlari; magazin lablarining ikkilamchi izlari; zatvordagi chiqish tuynugining izlari. Chiqarib tashlagich, qaytargich, signal shtiftlari pazining qirralari gilzalarda, qalpoqcha chetlarida joylashgan va ushbu qismlarning aksi ko‘rinishida izlar hosil qiladi (5,6 mm Margolin konstruksiyali to‘pponcha). Qaytargichning turtib chiqqan qirrasi patrondonning markaziga nisbatan quyidagicha joylashishi mumkin: — quyi chap tomonda (ko‘plab avtomatik to‘pponchalar); chapda (barcha kalibrdagi Bayard Mod. 1908 to‘pponchalar); o‘ngda (kam uchraydi); quyi o‘ng tomonda (6,35 Yüklə 39,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|