R. D. Dusmuratov, A. S. Boltayev moliyaviy tahlil

13.1-jadval 
O‘zbekiston Respublikasi tashqi savdosi to‘g‘risida ma’lumot
63
 
Ko‘rsatkichlar 
Yillar 
2010 
2011 
2012 
2013 
2014 
2015 
2016 
2017 
2018 
Tashqi savdo 
aylanmasi 
22199 
26366 
26416 
28270 
27530 
24924 
24232 
26566 
33430 
eksport 
13023 
15021 
13600 
14323 
13546 
12508 
12095 
12554 
13991 
import 
9175,8 
11345 
12817 
13947 
13984 
12417 
12138 
14012 
19439 
savdo balansi 
saldosi 
3847,6 
3676,7 
783,1 
375,8 
-438,6 
91 
-43 
-1458,7 -5448,5 
shu jumladan: 
MDH 
mamlakatlari
9369,2 
11346 
12732 
11922 
12093 
9548,9 
8388,1 
9084,6 
12144 
eksport 
5647,7 
6720,1 
7703,4 
6644,7 
6772,5 
5230,3 
4338,3 
4080,1 
5003,1 
import 
3721,5 
4625,6 
5028,4 
5276,8 
5320,1 
4318,6 
4049,8 
5004,5 
7141,3 
savdo balansi 
saldosi 
1926,2 
2094,5 
2675 
1367,9 
1452,4 
911,7 
288,5 
-924,4 
-2138,2 
boshqa 
mamlakatlar 
12830 
15020 
13684 
16348 
15437 
15375 
15844 
17482 
21286 
eksport 
7375,7 
8301,2 
5896,2 
7678 
6773,2 
7277,3 
7756,3 
8473,6 
8987,6 
import 
4545,3 
6719 
7788,1 
8670,1 
8664,2 
8098 
8087,8 
9007,9 
12298 
savdo balansi 
saldosi 
1921,4 
1582,2 -1891,9 -992,1 
-1891 
-820,7 
-331,5 
-534,3 -3310,3 
O‘tgan yilga nisbatan foizda: 
Tashqi savdo 
aylanmasi 
104,7 
118,8 
100,2 
107 
97,4 
90,5 
97,2 
109,6 
125,8 
eksport 
110,6 
115,3 
90,5 
105,3 
94,6 
92,3 
96,7 
103,8 
111,4 
import 
97,2 
123,6 
113 
108,8 
100,3 
88,8 
97,8 
115,4 
138,7 
Shu bilan birga, 2018 yil yakuniga ko‘ra eksport tarkibida kimyo 
mahsulotlari va undan tayyorlangan buyumlar 6,5 % ni, energiya manbalari va neft 
mahsulotlari 19,1 % ni, qora va rangli metallar 8,4 % ni va xizmatlar 21,9 % ni 
tashkil etadi. Ushbu ko‘rsatkichlarning barchasi 2017 yilga nisbatan o‘sgan. Bu o‘z 
navbatida mamlakat eksport salohiyatidagi rivojlanish tendensiyasini ko‘rsatadi 
(13.2-rasm). 
Shuningdek, import tarkibiga e’tibor qaratadigan bo‘lsak, 2017 yilga 
nisbatan 2018 yilda oziq-ovqat mahsulotlari, kimyo mahsulotlari va undan 
tayyorlangan buyumlar, energiya manbalari va neft mahsulotlari hamda xizmatlar 
importida kamayish tendensiyasi kuzatiladi.
63
Davlat statistika qo‘mitasining ma’lumotlari asosida tayyorlandi

---

302 
13.2-rasm. Tovar va xizmatlarning eksport tarkibi, jamiga nisbatan 
foizda (tashqi aylanma 2018 yil, ichki aylanma 2017 yil)
64
. 
Import tarkibining asosiy ulushi barcha o‘rganilgan davrlarda mashina va 
asbob-uskunalar guruhi hissasiga to‘g‘ri kelmoqda. Masalan, bu ko‘rsatkich 2017 
yilda 36,1 % ni tashkil etgan bo‘lsa, 2018 yilda 43 % ga teng bo‘lgan. Bundan 
2018 yilda 2017 yilga nisbatan 6,9 % ga mashina va asbob-uskunalar importi 
ko‘payganligini ko‘rishimiz mumkin (13.3-rasm). 
13.3-rasm. Tovar va xizmatlarning import tarkibi, jamiga nisbatan 
foizda (tashqi aylanma 2018 yil, ichki aylanma 2017 yil)
65
. 
64
Davlat statistika qo‘mitasi ma’lumotlari asosida tayyorlandi 
65
Davlat statistika qo‘mitasi ma’lumotlari asosida tayyorlandi 
3,8
7
12,8
7,3
2,8
19,7
39,6
1,6 6,5
19,1
8,4
1,5
21,9
33,2
paxta tolasi
kimyo mahsulotlari va undan tayyorlangan
buyumlar
energiya manbalari va neft mahsulotlari
qora va rangli metallar
mashina va asbob-uskunalar
xizmatlar
boshqalar
9%
16%
5%
9%
36%
14%
11%
8%
13%
5%
9%
43%
11%
11%
oziq-ovqat mahsulotlari
kimyo mahsulotlari va undan
tayyorlangan buyumlar
energiya manbalari va neft
mahsulotlari
qora va rangli metallar
mashina va asbob-uskunalar
xizmatlar
boshqalar

---

303 
Umuman olganda, mamlakat iqtisodiyotida eksport va importni rivojlantirish 
orqali quyidagi imkoniyatlarga ega bo‘lish mumkin: 
-
 
tashqi bozorda o‘zining tayyor mahsulotlarini eksport qiluvchi xo‘jalik 
yurituvchi subyektlar rag‘batlantiriladi, ya’ni o‘z mahsulotlarini eksport qilish 
orqali barqaror valyuta zaxiralariga ega bo‘linadi; 
-
 
moliyaviy-xo‘jalik faoliyati uchun zarur texnika va texnologiyalarni xarid 
qilish imkoniyatiga ega bo‘ladi; 
-
 
tashqi bozorni kuzatish orqali ichki va tashqi bozorlarda talab yuqori 
bo‘lgan import hamda eksport tovarlari o‘rnini bosuvchi mahsulotlarni ishlab 
chiqaradigan yangi korxonalarni qurish, yangi ish o‘rinlarini shakllantirish 
imkonini beradi;