A niyazova. Ekologiya va tabiatni muhofaza qilish

3. Lokal (mahalliy) ekologik muammolar
muayyan olingan xududlardagi muammolar 
hisoblanadi. M: yirik xududiy ishlab chiqarish majmuasidagi, agrosanoat majmuasidagi 
muammolarni olish mumkin. 
O`rta Osiyo mintaqasining iqlimiy geografik xususiyatlari inson, jamiyat va tabiat o’zaro 
munosabatlari jarayoniga, ekosistemalar shakllanishi va rivojlanishiga jiddiy ta`sir ko’rsatadi. 
O`rta Osiyo misolida keng miqyosli va mintaqaviy ijtimoiy ekologik muammolarning o`zaro 
bog’liqligi va bir-birini keltirib chiqarishini kuzatish mumkin. Keng miqyosda biosferadagi 
muvozanat boy berilishi xavfi yuzaga kelmoqdaki, bu ijtimoiy ekosistemalarning taraqqiyotiga 
salbiy ta`sir ko`rsatadi. 
Bu mintaqada tabiiy muxitning asosiy buzilishlari xo’jalik faoliyati, ishlab chiqaruvchi 
kuchlarni ekstensiv rivojlantirish bilan bog’liq. Biosferaning ulkan ekologik rezervlari, uning 
yangi, inson o`zgartirgan sharaoitlarda evolyutsiya qilish imkoniyatlari cheksiz bo`lishiga 
qaramay ko`pgina antropogen ta`sirlar hoziroq ancha salbiy oqibatlar tug’dirdiki, mintaqaning 
biotsenozlari bu oqibatlarni amalda bartaraf qila olmaydi. Yoki buning uchun juda uzoq muddat 
talab etiladi. 
Respublikada keskin bo`lib turgan ekologik va tabiatni muxofaza qilishgi oid 
muammolar quyidagilardir: 
-
yirik hududiy-sanoat ishlab chiqarish majmualari joylashgan rayonlarda tabiatni muxofaza 
qilish muammolari; 
-
Orol va Orolbo`yi muammolari, suv resurslarini muxofaza qilish va ulardan oqilona 
foydalanish; 
-
agrosanoat tarmoqlaridagi sanoat chiqindilari pestitsidlar va mineral o`g’itlar bilan 
ifloslanish muammolari va boshqalar.
SHu o`rinda, biz quyida amaliyotda qo`llanilayotgan ba`zi ekologik, tabiatdan foydalanish 
va tabiatni muhofaza qilishlarga oid atama, tushunchalarga izoh berib o`tishni maqsadga 
muvofiq deb topdik:
Tabiat 
- butun borliq xilma-xil shakl va ko`rinishdagi Olam va Olamning moddiy, 
energetik va axborot dunyosi. Tabiat - kishilarning moddiy va ma`naviy talablarini qondirish 
manbasi. Tabiat insoniyatni yashashi uchun, uni o`rab turgan bevosita va bilvosita ta`sir 
ko`rsatadigan tabiiy sharoit. Tabiat - cho`l, adir, tog’, yaylov, o`rmon, dala, tevarak-atrof va shu 
kabilarni tabiiy sharoiti, manzarasi. Tabiat - tabiiyot fanlarini (fizika, astronomiya, mexanika, 
kimyo, biologiya, geografiya, geologiya va boshqalar) o`rganadigan ob`yekti. Tabiat - biror 

---

narsaning xususiyatlari va o`ziga xos belgilari. Tabiat insonni fe`li, xulq-atvori, kayfiyati, ruhiy 
holati, didi va farosati; xatto yaratuvchi, ilohiy kuch hisoblanadi.