Bilimlendiriw ministrligi

 
Δ
ω
=0,087 menen
∆
𝜔
= 0,087 ∙ 20000 = 1740 𝑑𝑎𝑛 𝑎𝑠𝑝𝑎𝑦𝑑𝚤
 
Koefficientler usılı. 
Bazı jaǵdaylarda ulıwma baqlaw maǵlıwmatları 
saylanba baqlaw usılı menen tekserip kóriledi hám oǵan tiyisli ózgerisler 
koefficientleri járdeminde engiziledi:
𝑁
′
= 𝑘𝑁 =
𝑛
′
𝑛
𝑁
 
𝑁
′
– koefficent járdeminde anıqlıq engizilip esaplanǵan bas toplam muǵdarı; 
𝑛
– qadǵalap tekseriw járdeminde anıqlanǵan tańlanǵan toplam; 
𝑛
′
– хaqıyqatdaǵı saylanba toplam;
𝑘
– baqlaw koefficenti. 
Másele. 
Tekseriw ótkizilgen fermer хojalıǵındaǵı sıyırlardıń sanı хojalıq 
dárejesi boyınsha 4000 ekenligi anıqlandı. Tekseriw baqlaw nátiyjesinde 
𝑛 = 200
 
hám 
𝑛
′
= 202
ekenligi málim boldı. Bunda baqlaw koefficenti: 
𝑘 =
202
200
= 1,01 𝑔𝑒 𝑡𝑒ń
 
Demek, sıyırlardıń sanı: 
𝑁
′
= 𝑘𝑁 = 1,01 ∙ 4000 = 4004
 
Solay etip, fermer хojalıǵındaǵı sıyırlardıń sanı хojalıq dárejelerindegige 
qaraǵanda 4
 
esege kóp eken. 
Tayanısh sózler 

---

139 
saylanba baqlaw
bas toplam 
saylanba toplam 
saylanba reprezeitativligi
tosınanlı saylaw
meхanikalıq saylaw 
kombinaciyalıq saylaw
 
saylanbanıń zárúr muǵdarı 
reprezentativ qáte 
tosınanlı qáteler
turaqlı qáteler
tákirarlanatuǵın saylaw
tákitrarlanbaytuǵın saylaw 
saylanba toplamdaǵı ortasha qáte 
Qadaǵlaw ushın sorawlar 
1. Saylanba baqlaw degende neni túsinesiz? Ol qanday jaǵdaylarda qollanıladı? 
2. Bas hám tańlamalı toplam degende neni túsinesiz? 
3. Reprezentativ qáte qanday qáte? Onıń qanday túrlerin bilesiz? 
4. Statistika tańlamanıń reprezentativligin qanday saylaw usılında támiyenlew 
múmkin? 
5. Meхanikalıq saylaw kombinacion tańlawda qanday ayırmashılıqqa iye? 
6. Tiplerge ajıratıp (rayonlastırıp) saylaw degende neni túsinesiz? 
7. Saylanbanıń reprezentativ qáteleri qalay hám ne ushın esaplanadı? 
8. Tańlamalı kórsetkishlerdiń ortasha qáteleri qalay hám ne ushın esaplanadı? 
9. Salmaq ushın ortasha qáte tákirarlanatuǵın hám tákirarlanbaytuǵın usıllarda 
qalay anıqlanadı? 
10. Jol qoyılıwı múmkin bolǵan qáteni esaplaw zárúrligi nede? 
11. 
t
isenim koefficentiniń mánisi nede? 
12.
 t
isenim koefficentiniń dárejesi itmallıq dárejesine qalay baylanıslı? 
13. Tákirarlanıwshı hám tákirarlanbaytuǵın tosınnan saylaw usıllarında jol qoyılıwı 
múmkin bolǵan qáte (Δ) ortasha hám salmaq ushın qalay esaplanadı? 
14. Jol qoyılıwı múmkin bolǵan qáte qanday tártipte esaplanadı? 
15. Tańlamalı toplamnıń zárúrli muǵdarı qalay anıqlanadı? 
16. Saylanbanıń zárúrli muǵdarı ortasha hám salmaq ushın tákirarlanıwshı 
usıllarda qalay esaplanadı? 
17. 
ω
=0,5 koefficenti qanday jaǵdaylarda 
n
di esaplaw ushın tiykar boladı? 
18. Saylaw nátiyjeleri bas toplamǵa qanday usıllarda tarqatıladı? 

---

140