4-mavzu. Soha bo‘yicha belgilangan mavzu asosida ilmiy tadqiqot olib borish jarayonlari
Yüklə 259,25 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- II. Asosiy qism
- III. Yakunlovchi qism
|
Maqolaning tuzilishi
I. Kirish qismi Mavzuning asoslanishi + mavzuning dolzarbligi + asosiy tezis • Qo‘yilgan mavzuning retrospektiv tahlili. • Mavzuni bugungi kun pozisiyalaridan ko‘rib chiqish zarurligining asoslanishi. • Mavzu asosiy tushunchalarining izohlanishi. Mavzuni bayon qilish bilan bog‘liq xatolar bayoni va hokazo II. Asosiy qism Dalillar+ ilgari surilgan tezisni tasdiqlaydigan faktlar • induksiyadan foydalanish: aniqdan umumlashtirishga; • deduksiyadan foydalanish: umumiydan batafsil ko‘rib chiqishga. III. Yakunlovchi qism Ilgari surilgan tezisni tasdiqlaydigan yoki inkor qiladigan xulosalar • asosiy fikrning tezislar shaklida bayon qilinishi; • xulosalar; • muammoning davomiyligini ko‘rsatish Matnni rasmiylashtirishdagi xarakterli nuqsonlar 1.Mavzudan chetga chiqish, uni boshqasi bilan almashlash. 2.Haddan ortiq hajmli kirish qismi,aniq xulosalar yo‘qligi. 3.Fikrni bayon qilishdagi muayyan bosqichlarni ko‘rsatadigan xatboshilarni ajrata bilmaslik. 4.Materialni bayon qilishning uzunligi va haddan ortiq ko‘pso‘zlilik. 5. Har xil nutqiy va uslubiy xatolar. Tezis- Ideal holatda rejaning har bir bandini tezisga (ta’kid, qoidaga) aylantirish mumkin: - o‘qib chiqilgan (yoki og‘zaki bayon qilingan) matnni takrorlaydi, lo‘nda ifodalaydi va xulosalaydi; - har doim dalillarga ega bo‘ladi; - mazmun mohiyatini aniqlaydi; - materialni umumlashtirishga imkon beradi; - maqola, ma’ruza, dissertasiya va shu kabilarni tanqidiy tahlil etish uchun qimmatlidir. Tezislar turi oddiy asosiy murakab ko‘pincha ko‘chirmalardan iborat bo‘ladi odatda mustaqil ifodalanadi o‘zida ikki xil yozuvni jamlaydi 1-sxema Nima uchun? bundan nima kelib chiqadi? Tezis (ta'kid, qoida) dalillar, faktlar, isbotlar xulosa chunki, negaki, shuning uchunki,... binobarin, shunday qilib, shuning uchun... Kirish Asosiy qism Xulosa Tezis Ko‘p sonli dalillar Xulosa T D O T D O T D O T D O T - tezis D - dalillar O - oqibat Axborot, ma’ruza, maqola materiali 1-sxemaga muvofiq uch qismli tuzilma asosida tuziladi. • Ilmiy matn janri sifatidagi tezis 2-sxema bo‘yicha tuziladi. Tezislarning bandlar bo‘yicha tuzilishida fikrlar quyidagi tarzda rasmiylashtiriladi: 1.TD 2.TD 3.TD 4.O Dissertasiya tadqiqotidagi qoida sifatidagi tezis ta’kid sifatida ifodalanadi. Taqriz (arab. — ijobiy baho) — adabiy tanqid janri; yangi badiiy, ilmiy yoki ilmiy-ommabop asar tahlili. Taqrizdada asarning bibliografik tavsifi, shuningdek, mazmuni, unda koʻtarilgan muammolar, asarning gʻoyaviy va badiiy xususiyatlari, muallif ijodida, adabiyotda tutgan oʻrni haqida maʼlumot boʻladi; asarga baho beriladi, uning asosiy fazilatlari va nuqsonlari qayd qilinadi. Taqriz asosan keng kitobxonlar ommasi uchun moʻljallanadi, ularni yangi asarlardan ogoh qiladi, zarurini tanlab olishga koʻmaklashadi. Ichki Taqriz ham boʻladi. Mas, nashriyotga kelgan badiiy, tanqidiy va ilmiyommabop asar ichki taqrizga beriladi, birok, bu Taqriz matbuotda eʼlon qilinmaydi.Rus tanqidchiligi tarixida Taqrizning rivojida V.G. Belinskiyning roli katta. U Taqrizni haqiqiy sanʼat darajasiga koʻtardi. Taqriz badiiy asar haqida shunchaki maʼlumot beruvchi janr darajasidan adabiy hayotning muhim masalalarini koʻtaruvchi, kitobxonni hayot va adabiyot haqida oʻylashga oʻrgatuvchi, uning estetik didini tarbiyalashga yordam beruvchi janrga aylanadi. Taqriz xarakteriga koʻra xilma xil boʻladi. Mas, kengaytirilgan annotatsiya tipidagi Taqrizda asar haqida bibliografik maʼlumot beriladi. Tanqidiy yoki publitsistik maketa Taqrizlarida konkret asar munosabati bilan biron muhim masala haqida fikr yuritiladi. Esse (adabiy oʻylar) xarakteridagi Taqrizda taqrizchi oʻz fikr tuygʻularini, asarni oʻqish jarayonida hosil boʻlgan taassurotlarini lirik tarzda ifodalaydi. Nihoyat, muallif oʻz asariga ham Taqriz yozishi mumkin (avtotaqriz). Bunda muallifning asarga qarashlari bayon qilinadi yoki u biron munosabat bilan munozaraga kirishadi. Oʻzbek adabiyotida Taqriz 20-asr boshlarida vaqtli matbuot bilan teng rivojlana boshlagan. Endilikda Taqriz oʻzbek adabiy tanqidchiligining eng muhim janrlaridan boʻlib qoldi. Oybek, Abdulla Qahhor, Shayxzoda, Gʻafur Gʻulom kabi yozuvchilar, O.Hoshimov, S.Husayn, Olim Sharafiddinov, V.Zohidov, I.Sultonov, H.Yoqubov, M. Qoʻshjonov, Ozod Sharafiddinov, U.Normatov, N. Xudoyberganov, I.Haqqulov va boshqa olimlar oʻzbek adabiy hayotida chuqur iz qoldirgan Taqrizlar yaratdilar. Yüklə 259,25 Kb. Dostları ilə paylaş:
|