O‘zbеkiston rеspublikаsi

Yer narxi
. Yer narxi yer rentasini kapitalizatsiya qilish yordamida aniqlanadi. 
Faraz qilaylik, ma`lum bir yer uchastkasi o‘lchami yer egasiga bir yilda 
P
renta 
(so‘mda) keltirsin. yer qiymatini aniqlashda yer egasi uchun al`ternativ qiymatdan 
foydalaniladi. Yer narxi shunday pul miqdoriga tengki, agar uni bankga qo‘ysak, 
undan olinadigan foyda ushbu yerdan olinadigan foydaga teng bo‘lsa. Demak, yer 
narxi kelajakda olinadigan yer rentasining diskontirlangan (keltirilgan) qiymatiga 
teng: 
 





1
L
.
1
k
k
k
i
R
P
Yer narxi - bu kapitalni muddatsiz qo‘yish demakdir. 
Agar 
k
 
bo‘lsa, 


1
1
0


i
k
,
u holda 
 






1
L
,
1
k
k
k
i
R
i
R
P
bu yerda 
k
R
- 
k
- yil rentasi;
i
- ssudaning bozor foiz stavkasi. 
Agar renta 1000 so‘m bo‘lsa, ssudaning bozor foiz stavkasi 5% bo‘lsa, yerning 
narxi 
20000
5
100000
%
5
1000
L



P
so‘m bo‘ladi. 
Haqiqatdan qaraganda renta ijarachining yer egasiga to‘laydigan ijara haqining 
bir qismi hisoblanadi. Ijara haqi tarkibiga rentadan tashqari yer ustidagi 
inshootlarning amortizatsiyasi hamda yerga qo‘yilgan kapital foizi kiradi. Yer egasi 
yer ustiga qandaydir qurilish qilgan bo‘lsa yoki inshootlar qurgan bo‘lsa, ularning 
qiymatini qoplashi kyerak, xuddi shunday, agar kapital sarflagan bo‘lsa, ushbu 
kapitalga foiz olishi kyerak. Yer egasi ushbu kapitalni bankga qo‘yib foiz olishi 
mumkin edi. 

---

244 
Misol 1
. Fyermer xo‘jaligida bug‘doy etishtirish funktsiyasi quyidagi 
ko‘rinishga ega: 
Q
x
x

  
400
2
2
.
Q
- bug‘doy ishlab chiarish hajmi yer maydoni 
x
ga bog‘liq. Bir sentner 
bug‘doyning narxi 20 so‘m. Agar fermerning yer maydoni 30 gektar bo‘lsa, u yer 
egasiga qancha miqdorda renta to‘laydi? Agar foiz stavkasi bir yilda 10% bo‘lsa, bir 
gektar yer narxi necha so‘mga teng bo‘ladi? 
Yechish
. Ma`lumki, raqobatlashgan bozorda resurs (ya’ni, yer) narxi uning 
pulda ifodalangan chekli mahsulotiga teng, ya’ni
dQ
dX
MP
X
x


 
400 4
.
Yerning puldagi chekli mahsuloti:
MRP
X



8000 80
.
Yer maydoni 30 gektar bo‘lgani uchun
MRP
X









8000 80
8000 80 30 8000 2400 5600
so‘m. 
Demak, fermer har bir gektar yer uchun 5600 so‘m renta to‘laydi. 
Fermerning umumiy daromadi:


.
204000
20
2
400
2






X
X
R