O‘zbеkiston rеspublikаsi

 
 
 
 
 
 
 
6.4-rasm. Umumiy naflilik va chekli naflilikning o‘zgarishi 
6.4-rasmdan ko‘rinib turibdiki, iste’mol qilinadigan ne’mat miqdorining
 
(
Q
) 
oshib borishi bilan umumiy naflilik (
TU
) ham oshib boradi (
a
-rasm). Bunda chekli 
max TU
(
Q*
) 
TU
 
a
) 
Q
Q*
MU
 
б
) 
Q
Q*

---

85 
naflilk (
MU
) kamayib boradi (
b
-rasm). Umumiy naflilik 
Q
*
nuqtada maksimal 
darajaga erishganda, chekli naflilik (
MU
) nolga teng bo‘ladi.
Odatda, biror ne’matni iste’mol qilish oshganda (boshqa ne’matlar iste’moli 
hajmi o‘zgarmaganda), umumiy naflilik darajasi oshadi. Demak chekli naflilik 
musbat 
0

MU
. Shu bilan birga, biror ne’matdan qo‘shimcha bir birlik iste’mol 
qilganda (boshqa ne’matlar iste’moli hajmi o‘zgarmaganda), qo‘shimcha iste’mol 
qilingan birlik oldingisiga nisbatan kamroq naf beradi va uning bu xususiyatiga 
chekli naflilikning kamayish qonuni
deyiladi. Matematik tilda bu naflilik 
funksiyasining ikkinchi tartibli hosilasi noldan kichik degani: 
 
0
2
2
'




X
U
MU
Talabni aniqlashning asosida chekli nafligining kamayish qonuni yotadi. Shu 
sababli ishlab chiqaruvchilar mahsulot sotish hajmini ko‘paytirishlari uchun 
qo‘shimcha sotiladigan mahsulotlar narxiga chegirma berishlari kerak bo‘ladi.