‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi ‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi
.2 . CHAESda yuz bergan avariya tufayli zararlanish va
Yüklə 65,93 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
8 .2 . CHAESda yuz bergan avariya tufayli zararlanish va
boshqa atom obyektlaridagi falokatlar tufayli nogiron bo‘lib qolgan fuqarolar, ulam ing oila a’zolariga pensiya tayinlash va hisoblashning o ‘ziga xos xususiyatlari CHAES va boshqa atom obyektlarida sodir bo‘lgan halokatlar oqibatida ziyon ko‘rgan fuqarolarga yuqorida ko'rsatib o ‘tilgan imtiyoz va yengilliklar bilan bir qatorda imtiyozli pensiyalar tayinlash ham nazarda tutilgan. Bunda ularga yoshga doir, nogironlik va boquvchisini yo‘qotganlik pensiyalari tayinlash, hisoblash bir qator o ‘ziga xos xususiyatlarga ega ekani e'tiborga loyiqdir. Awalo, 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashi Rayosati va 0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar M ahkam asining 1992-yil 6- apreldagi „C hernobil halokatidan ziyon ko'rgan 0 ‘zbekiston Respublikasi fuqarolarini ijtimoiy himoyalash haqida“gi 170-sonli qaroriga ko‘ra (1994-yil 11-yanvardagi 7-sonli qaroriga qo'shimcha 71 www.ziyouz.com kutubxonasi va o 'zg a rtirish lar kiritilgan) im tiyozdan foydalanishga haqli b o ‘lgan shaxslar toifalari quyidagicha tabaqalanadilar ham da beriladigan imtiyozlar hajmi ulaming qaysi tabaqaga mansubligiga bog'liq b o ‘ladi. 1. Chernobil AESdagi halokat tufayli kasallangan va nur- lanish kasaliga chalingan, shu tufayli nogiron bo‘lib qolgan fu- qarolar. a) Chemobil AESida ishlagan yoki halokat oqibatlarini tu- gatishda ishtirok etganlar; b) maxsus harbiy yig‘inlarga chaqirilgan va CHAES halokati oqibatlarini bartaraf etishga jalb etilgan muddatli yoki muddatsiz harbiy xizmatchilar. 2. CHAES halokati oqibatini tugatish uchun xizmat safariga yuborilgan, ammo, nurlanish kasaliga chalinmagan, nogiron deb topilmagan fuqarolari. 3. CHAES halokati tufayli nurlanish kasaliga chalinib, shu tufayli nogiron b o lib , vafot etgan shaxslaming qaramog‘ida b o ‘l- gan shaxslar. Quyida ushbu davlat pensiyalarini tayinlash va hisoblash sohasidagi o ‘ziga xos jihatlam ing umumiy tavsifl bayon etiladi. Yoshga doir pensiyalar. 1986— 1987-yillarda C H A E Sning zararlangan zonasida xizm atni o ‘tagan, ishlagan va halokat oqibatlarini tugatishda qatnashgan fuqarolarga o ‘ta zararli va o ‘ta og‘ir ishlarda ishlaganligi uchun nazarda tutilgan shartlarda Sobiq Ittifoq davrida („SSSR fuqarolarining pensiya ta'm inoti to‘g‘risi- d a “gi o ‘sha paytda am alda b o ‘lgan qonunga k o 'ra ), y a ’ni erkaklarga — 20 yillik m ehnat staji bilan, 50 yoshdan; ayollarga esa, 15 yil mehnat staji bilan 45 yoshdan yoshga doir pensiya tayinlanadi. Ularning pensiyasiga hisoblangan pensiyaning 30 foizi miq- do rid a q o ‘sh im cha q o ‘shib beriladi. B unda m eh n at stajini hisoblash, o ‘rtacha oylik ish haqini aniqlash umumiy qoidalarga ko‘ra amalga oshiriladi. CHAES halokati oqibatlarini bartaraf etishda 1988-yilda ishti- rok etgan fuqarolarga: erkaklarga — 25 yillik ish staji bilan 55 yoshdan, ayollarga — 20 yil ish staji bilan 50 yoshdan yoshga doir pensiya tayinlanadi. Ushbu toifadagi pensiyalarga eng kam pensiyaning 25 foizi miqdorida qo'shimcha qo‘shiladi. 72 www.ziyouz.com kutubxonasi 1988-yildan keyin CHAES halokati oqibatlarini tugatishda qatnashgan shaxslarga im tiyoz berilm aydi va ularga pensiya umumiy asoslarda tayinlanadi. Nogirvnlik pensiyalari. Nogironlik pensiyalarini tayinlash shart- lari CHAES halokati oqibatlarini bartaraf etishda qatnashgan shaxsning qaysi toifaga mansubligiga bog‘liq bo'ladi. Bunda fuqaro- laiga va harbiy xizmatchilarga pensiya tayinlash shartlari turlicha belgilangandir. Fuqaroga nogironlik pensiyasi fuqarolaming pensiya ta'm inoti to ‘g‘risidagi qonunga ko‘ra, zararlangan zonada olgan ish haqi- dan kelib chiqqan holda va zarar qoplangan haqiqiy miqdordan kelib chiqib hisoblanadi. 1993-yil 1-iyuldan boshlab C hernobil halokatidan ziyon ko‘rgan fuqarolarga va boquvchisini yo'qotgan hollarda ulaming oilalariga nogironlik pensiyalarining quyidagi eng ko‘p miqdorlari belgilanadi: I guruh nogironlariga — eng kam ish haqining 10 baravari miqdorida; II guruh nogironlariga — eng kam ish haqining 8 baravari miqdorida; III guruh nogironlariga — eng kam ish haqining 4 baravari miqdorida; boquvchisini yo‘qotgan hollarda mehnatga qobiliyatsiz har bir oila a'zosiga — eng kam ish haqining 3 baravari miqdorida. Pensiyalarning eng kam miqdorlari ko‘rsatib o'tilgan eng ko‘p miqdorlaming tegishlicha 50 foizi darajasida belgilanadi. 1993-yil 1-iyulgacha belgilangan hamda ko‘rsatib o'tilgan eng ko‘p miqdorlardan ortiq bo‘lgan pensiyalar qayta hisoblab chi- qilmaydi. Boquvchisini y o ‘qotganlik pensiyalari. Bu pensiyani tayin- lashda ham m arhum boquvchi shaxsning CHAES halokatlari oqibatlarini tugatishda qaysi toifaga mansub bo‘lganiga bog‘liq bo'ladi. Fuqarolar toifasiga mansub bo'lgan marhum boquvchi shaxs- larning har bir m ehnatga yaroqsiz oila a'zosiga ularning ish haqining 40 foizi m iqdorida pensiya tayinlanadi va m arhum zararlangan zonada ishlagan chog‘dagi ish haqidan kelib chiqib hisoblanishi mumkin. 73 www.ziyouz.com kutubxonasi Fensiyaning eng ko‘p miqdori boquvchisini yo'qotgan hol- larda mehnatga qobiliyatsiz har bir oila a’zosiga — eng kam ish haqining 3 baravari miqdorida belgilanadi. Pensiyalam ing eng kam m iqdorlari ko'rsatib o'tilgan eng ko‘p miqdorlaming tegishlicha 50 foizi darajasida belgilanadi. M uddatli va m uddatsiz harbiy xizm atni o 'tash ch o g ‘ida CHAES halokati oqibatlarini b artaraf etishga jalb etilgan va harbiy xizm atni o ‘tash ch o g 'id a yoki xizm at bilan b o g ‘liq nogironlik natijasida vafot etgan harbiy xizmatchi-boquvchining oila a'zolariga harbiy xizm atchilam i pensiya ta'm inoti to ‘g‘risi- dagi qonunchilikka binoan boquvchisini yo‘qotganlik pensiyasi tayinlanadi. KALIT SO'ZLAR. C h ern o b il ato m elektrostansiyasida yuz bergan halo k at. C H A E S h alo k ati o q ib atlarin i b a rta ra f q ilishda q atn ash g a n xodim lar. C H A E S halokati o qibatlarini b a rta ra f qilishda q atnashgan m uddatli harbiy xizm atchilar. C H A E S halokati o qibatlarini b a rta ra f etishdagi kasalliklar tufayli nogiron b o ‘lib qolgan shaxslar. C H A E S halokati oqibatlarini tugatishda qatnashgan fuqarolar pensiya ta'm in o ti. Yüklə 65,93 Kb. Dostları ilə paylaş:
|