Kurs ishi pulning mohiyati va asosiy vazifalari reja: kirish pulning kelib chiqishi va mohiyati Pulning vazifalari va ularga tavsif

pulning jaxon puli vazifasi
 
to’g’risidagi g’oyani ham 
uchratish mumkin. 
Bu vazifani biror valyutaga bog’lab qo’yish to’g’ri deb 
bo’lmaydi. Agar biz tarixga e’tibor beradigan bo’lsak, tashqi savdo, xalqaro 
aloqalar, xalqaro kredit munosabatlarining rivojlanishi jahon puli sifatida 
oltinning qo’llanilishiga olib kelgan. 1867 yi
lda Parijda qabul qilingan 
kelishuvga asosan oltin davlatlar o’rtasida yagona pul (jahon puli) sifatida 
qabul qilingan. 1922 yilda Genuyada o’tkazilgan konferentsiyasidagi valyuta 
bitimiga asosan AQSh dollari va Angliya funt sterlingi oltinning o’rinbosari
sifatida e’lon qilindi va xalqaro to’lovlarda qo’llanila boshladi. 1944 yildagi 
Brettonvud konferentsiyasidan keyin jahon puli vazifasi oltinda qoldirilgan 
holda, xalqaro to’lovlarda AQSh dollaridan ko’proq foydalanishga imkoniyat 
berildi. Dollarni olting
a almashtirish bo’yicha dollar kursi belgilandi va 35 
dollar 31,1 gr. oltinga teng deb qabul qilindi. 
Keyinchalik har xil valyuta bloklari, valyuta kliringi tashkil qilindi. 70-
yillardan boshlab xalqaro to’lovlarda XVF tomonidan kiritilgan maxsus hisob 
va 
to’lov birligi SDR (Special Dzawind Ridts) qo’llanila boshlagan. 1971 yilda 
SDRning oltin miqdori AQSh dollarinikidek 0,888 671 gr. oltinga teng deb 
belgilangan. Dollar devolvatsiya bo’lganidan keyin, 1974 yil 1 iyuldan 
boshlab SDR qiymati 16 davlat valyut
asining o’rtacha kursi, keyinchalik 
etakchi besh mamlakat valyutasi kursi bo’yicha aniqlanadigan bo’ldi. 1979 
yil martdan boshlab Evropa valyuta tizimiga kiruvchi mamlakatlarda xalqaro 
hisob-kitoblarni olib borish uchun xalqaro hisob birligi -EKYu (Europen 
Currencu Unit) qo’llaydigan bo’lishdi. EKYu 
- 
bu a’zo mamlakatlar 
banklaridagi schetlariga yozib qo’yiladigan hisob birligi.
Iqtisodchilarimiz o’rtasida pulning jahon puli
 vazifasi mavjud deyuvchilar, 
biz yuqorida qisqacha ta’riflagan valyuta kliringi, SDR, EKYu kabi to’lov 
vositalariga jahon puli sifatida qaraydilar. Lekin SDR, EKYu lar asosan 
to’lovlarni amalga oshirishda qo’llaniladi. Bu jarayon esa pulning to’lov 

---

18 
vositas
i vazifasida o’z aksini topadi. Bu holda to’lov jarayoni mamlakat 
ichidagi emas, davlatlararo munosabatlarni o’z ichiga oladi.