Исследование в XXI веке март, 2023 г 411 XIX asr oxiri XX asr boshlarida xalqaro munosabatlar

часть
2
 
«
Новостиобразования
: 
исследование
в 
XXI 
веке
»
март
, 2023
г 
415 
darajasida yangi siyosiy tafakkur asoslarini asoslash va ularni amaliy amalga oshirishni 
boshlash imkonini berdi. Bu SSSR tashqi siyosatining tubdan yangilanishiga olib keldi. Yangi 
siyosiy tafakkurning markaziy g'oyalari quyidagilardan iborat edi: umuminsoniy 
manfaatlarning sinfiy, milliy, ijtimoiy manfaatlaridan ustunligi g'oyasi; tez yaqinlashib 
kelayotgan global muammolar tahdidi oldida insoniyatning o'zaro bog'liqligi g'oyasi; 
ijtimoiy tuzilmani tanlash erkinligi g'oyasi; butun xalqaro munosabatlar tizimini 
demokratlashtirish va deideologizatsiya g'oyasi.Dunyoning yangi falsafasi aniq qadamlar 
orqali yo'l oldi. Buning haqiqiy tasdig'i SSSR va AQSh o'rtasidagi jahon siyosati va ikki 
tomonlama munosabatlarning barcha asosiy masalalari bo'yicha siyosiy muloqotni 
rivojlantirish va chuqurlashtirish edi.Jenevada (1985), Reykyavikda (1986), Vashingtonda 
(1987) va Moskvada (1988) eng yuqori darajadagi Sovet-Amerika muzokaralari muhim 
natijaga olib keldi. 1987 yil dekabr oyida ROSMD shartnomasi imzolandi va 1988 yil iyun 
oyida ROSMD shartnomasi kuchga kirdi. Bu qat'iy xalqaro nazorat ostida ikki sinf yadroviy 
qurollarni yo'q qilishni nazarda tutuvchi tarixdagi birinchi kelishuvdir. Natijada sovet-
amerika munosabatlari sezilarli darajada yaxshilandi. Ularning yanada sifatli rivojlanishi 
Vashingtonda (1990 yil may-iyun) va Moskvada (1991 yil iyul) eng yuqori darajadagi 
muzokaralar natijasida amalga oshirildi. Strategik hujum qurollarini cheklash va qisqartirish 
bo'yicha ikki tomonlama shartnomaning imzolanishi alohida ahamiyatga ega edi. 
Shartnoma balansi strategik barqarorlikni mustahkamlash va yadroviy mojaro ehtimolini 
kamaytirish manfaatlariga mos edi. Biroq, bu yo'nalishda oldinga siljish va strategik hujum 
qurollarini sezilarli darajada qisqartirish uchun katta imkoniyatlar mavjud.1990-yil 10-
sentabrda Germaniya munosabatlarining tartibga solinishi va tegishli bitimning imzolanishi 
ham butun sayyorada, ham Yevropada xalqaro munosabatlardagi keskinlikni bartaraf 
etishda muhim rol o‘ynadi. Amalda, bu shartnoma Ikkinchi Jahon urushi natijalari bo'yicha 
yakuniy chiziqni tortdi.Keyinchalik xalqaro munosabatlarda yangi o'tkir muammolar paydo 
bo'ldi. Yugoslaviya Federatsiyasining, keyin esa SSSRning parchalanishi hozirgi kungacha hal 
qilinmagan yangi mintaqaviy nizolarning paydo bo'lishiga olib keldi. Dunyodagi geosiyosiy 
vaziyat o'zgardi, sotsialistik davlatlar o'rtasidagi xalqaro munosabatlar tizimi o'z faoliyatini 
to'xtatdi. Sharqiy Evropa mamlakatlari G'arbga yo'naltirildi. 1997 yil iyul oyida Madridda 
bo'lib o'tgan NATO sammitida ittifoqni sobiq Varshava shartnomasining uchta davlati - 
Chexiya, Polsha va Vengriyani o'z ichiga olishi uchun kengaytirish to'g'risida qaror qabul 
qilindi. NATOning harbiy tuzilmasini MDHning aksariyat davlatlariga yaqinlashtirish 
geosiyosiy vaziyatni o'zgartirishi va qurollarni cheklash bo'yicha shartnomalar tizimini 
buzishi mumkin. Voqealarning bunday rivojlanishi yangi Yevropa tuzilmasini yaratishni 
murakkablashtirishi va butun xalqaro munosabatlar tizimini beqarorlashtirishi mumkin. 
Bolqondagi urush, Yevropa mintaqasidagi boshqa mojarolar, Sharqiy Yevropa mamlakatlari 
va postsovet hududidagi oʻtish davri qiyinchiliklari Yevropa xavfsizligiga tahdid solmoqda. 
Bu tahdid tajovuzkor millatchilik, diniy va etnik murosasizlik, terrorizm, uyushgan 
jinoyatchilik, nazoratsiz migratsiya bilan to‘ldiriladi. So'nggi yillarda global miqyosda 
qarorlar qabul qilish ustidan nazorat qilish uchun kurash kuchaydi. "Hokimiyat markazlari" 

---

Международныйнаучныйжурнал
№
8
(100),