Chuqur o‗ylangan, o‗zaro manfaatli va amaliy tashqi siyosat
sohasidagi ustuvor yo‗nalishlar:
Davlat mustaqilligi va suverenitetini mustahkamlash, mamlakatning
xalqaro munosabatlarning teng huquqli subyekti sifatidagi o‗rni va rolini oshirish,
rivojlangan demokratik davlatlar qatoriga kirish, o‗zbekistonning yon-atrofida
xavfsizlik, barqarorlik va ahil qo‗shnichilik muhitini shakllantirish;
O‗zbekiston
respublikasining
xalqaro
nufuzini
mustahkamlash,
mamlakatda olib borilayotgan islohotlar to‗g‗risida jahon hamjamiyatiga xolis
axborot yetkazish;
O‗zbekiston respublikasining tashqi siyosiy va tashqi iqtisodiy
faoliyatining normativ-huquqiy bazasini hamda xalqaro hamkorlikning
shartnomaviy-huquqiy asoslarini takomillashtirish;
Davlat chegarasini dyelimitatsiya va demarkatsiya qilish masalalarini hal
etish.
O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining ―O‗zbekiston Respublikasini
yanada rivojlantirish bo‗yicha Harakatlar strategiyasi to‗g‗risida‖gi
Farmoniga
SHARH
Mustaqillik yillarida mamlakatda huquqiy demokratik davlat, kuchli
fuqarolik jamiyati qurishga, erkin bozor munosabatlariga va xususiy mulk
ustuvorligiga asoslangan iqtisodiyotni rivojlantirishga, xalq osoyishta va farovon
29
hayot kechirishi uchun shart-sharoitlar yaratishga, xalqaro maydonda
O‗zbekistonning munosib o‗rin egallashiga qaratilgan kompleks chora-tadbirlar
amalga oshirildi.
Bosib o‗tilgan yo‗l va orttirilgan tajribani xolisona baholashdan,
mustaqillik yillarida erishilgan yutuqlarni tahlil qilishdan hamda zamon
talablaridan kelib chiqqan holda, oldimizda demokratik islohotlarni yanada
chuqurlashtirish
va
mamlakat
taraqqiyotini
jadallashtirishning
muhim
ustuvorliklarini hamda aniq marralarini belgilash vazifasi turgan edi.
Mazkur vazifani amalga oshirish yo‗lida aholining keng qatlamlari,
jamoatchilik va ishbilarmon doiralar vakillari, davlat organlarining rahbarlari va
mutaxassislari bilan amaliy suhbat hamda muhokamalar olib borildi, shuningdek
amaldagi qonun hujjatlari, milliy va xalqaro tashkilotlarning axborot-tahliliy
materiallari, ma‘ruzalari, tavsiyalari va sharhlari o‗rganildi, rivojlangan xorijiy
mamlakatlar tajribasi tahlil qilindi.
Kelib tushgan takliflarni jamlash, chuqur o‗rganish hamda umumlashtirish
asosida O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining ―O‗zbekiston Respublikasini
yanada rivojlantirish bo‗yicha Harakatlar strategiyasi to‗g‗risida‖gi Farmoni
loyihasi ishlab chiqilib, u bilan:
2017 — 2021-yillarda O‗zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta
ustuvor yo‗nalishi bo‗yicha Harakatlar strategiyasi (keyingi o‗rinlarda —
Harakatlar strategiyasi);
Harakatlar strategiyasini ―Xalq bilan muloqot va inson manfaatlari yili‖da
amalga oshirishga oid Davlat dasturi (keyingi o‗rinlarda — Davlat dasturi)
tasdiqlandi.
Loyihalarni tayyorlash davomida aholining keng qatlamlari orasida qizg‗in
muhokamalar olib borildi. Loyihalar muhokama uchun turli axborot
30
maydonlariga joylashtirildi, ularning natijasida ko‗plab taklif va mulohazalar
kelib tushdi. Fuqarolar siyosiy-huquqiy borada yuksak faollik ko‗rsatib, olib
borilayotgan islohotlarga alohida qiziqish va daxldorlikni namoyon qildilar.
Xususan, loyihalarning ―Qonun hujjatlari ta‘sirini baholash tizimi‖
portalida yo‗lga qo‗yilgan jamoatchilik muhokamasi natijalari bo‗yicha 1 310 ta
taklif va mulohaza kelib tushib, ular asosida Davlat dasturining 41 ta bandi qayta
ko‗rib chiqildi.
Shu bilan birga, 2017-yil 23 — 27-yanvar kunlari Toshkent shahrida
media-haftalik va xalqaro davra suhbati tashkil etilib, ularda 1 300 dan ortiq
mutaxassis va ekspert, jamoatchilikning, ommaviy axborot vositalarining,
diplomatik korpus va xalqaro tashkilotlarning, shuningdek O‗zbekistonda faoliyat
yuritayotgan yirik xorijiy investorlarning vakillari ishtirok etishdi.
Harakatlar strategiyasiga O‗zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat
Mirziyoyev tomonidan saylovoldi jarayoni, jamoatchilik, ishbilarmon doiralar
vakillari hamda davlat organlari bilan uchrashuvlar chog‗ida bildirilgan
mamlakatni
ijtimoiy-siyosiy,
sotsial-iqtisodiy,
madaniy-gumanitar
rivojlantirishning konseptual masalalari kiritildi.
Harakatlar
strategiyasining
maqsadi
olib
borilayotgan
islohotlar
samaradorligini tubdan oshirishdan, davlat va jamiyatning har tomonlama va
jadal rivojlanishini ta‘minlash uchun shart-sharoitlar yaratishdan, mamlakatni
modernizatsiyalash va hayotning barcha sohalarini erkinlashtirishdan iboratdir.
Xususan, mamlakatni rivojlantirishning quyidagi 5 ta ustuvor yo‗nalishi
belgilangan:
1. Davlat va jamiyat qurilishini takomillashtirish;
2. Qonun ustuvorligini ta‘minlash va sud-huquq tizimini yanada isloh
qilish;
31
3. Iqtisodiyotni yanada rivojlantirish va liberallashtirish;
4. Ijtimoiy sohani rivojlantirish;
5. Xavfsizlik, millatlararo totuvlik va diniy ag‗rikenglikni ta‘minlash,
chuqur o‗ylangan, o‗zaro manfaatli va amaliy ruhdagi tashqi siyosat yuritish.
Mazkur yo‗nalishlarning har biri mamlakatdagi islohotlarni va
yangilanishlarni yanada chuqurlashtirishga oid aniq bo‗limlardan iborat.
Harakatlar strategiyasini besh bosqichda amalga oshirish nazarda
tutilmoqda, bunda yillarga beriladigan nomlarga muvofiq har yili uni amalga
oshirish bo‗yicha Davlat dasturi tasdiqlanadi.
Davlat dasturining ―Davlat va jamiyat qurilishini takomillashtirish‖ deb
nomlangan birinchi yo‗nalishini amalga oshirishda davlat hokimiyati tizimida
Oliy Majlisning rolini kuchaytirish, qonun ijodkorligi faoliyatining sifatini tubdan
yaxshilash, davlatning hayotida siyosiy partiyalarning rolini kuchaytirish nazarda
tutilgan.
Davlat boshqaruvini takomillashtirish, eng avvalo davlat xizmatini isloh
qilish, iqtisodiyotda davlat boshqaruvini kamaytirish, davlat va xususiy
sektorlarning o‗zaro foydali hamkorligining zamonaviy shakllarini, ―Elektron
hukumat‖ tizimini rivojlantirish bo‗yicha chora-tadbirlarni amalga oshirish
rejalashtirilgan.
Xalq bilan samarali muloqotni ta‘minlash Davlat dasturining eng muhim va
dolzarb vazifalaridan biri bo‗ldi. Shu munosabat bilan jamoatchilik nazoratini
takomillashtirish, nodavlat notijorat tashkilotlarini, ommaviy axborot vositalarini
yanada rivojlantirish, shuningdek mahallaning jamiyat hayotidagi rolini
kuchaytirish nazarda tutilmoqda.
32
Davlat dasturining ikkinchi yo‗nalishi qonun ustuvorligini va sudning
chinakam mustaqilligini ta‘minlash chora-tadbirlarini nazarda tutadi. Jumladan,
qarorlar qabul qilishda sudlar mustaqilligini ta‘minlashi kerak bo‗lgan Oliy sud
kengashini tuzish, professional sudyalar korpusini shakllantirish, sudyalarning
huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilishga doir chora-tadbirlarni amalga
oshirish rejalashtirilmoqda.
Ma‘muriy sudlarni, xo‗jalik sudlari tizimida mintaqaviy apellatsiya
sudlarini tuzish, sudya yordamchisi lavoziini ta‘sis etish orqali sudlarni kelgusida
ixtisoslashtirish va ularning devonini mustahkamlash nazarda tutilmoqda.
Sansalorlikka va ishlarning ko‗rib chiqilishi sudlar tomonidan asossiz
cho‗zib yuborilishiga yo‗l qo‗ymaslik maqsadida protsessual qonun hujjatlarini
takomillashtirish, quyi instansiya sudlarining kamchiliklarini mustaqil bartaraf
etish va uzil-kesil qaror qabul qilish yuzasidan yuqori sud instansiyalarining
vakolatlarini kengaytirish rejalashtirilmoqda.
Ushbu yo‗nalish doirasida barcha huquqni muhofaza qilish va nazorat
organlari, davlat hamda xo‗jalik boshqaruvi organlari, mahalliy davlat hokimiyati
organlari rahbarlarining xalq bilan bevosita muloqotini yo‗lga qo‗yish chora-
tadbirlarini ro‗yobga chiqarish, aholi ularga erkin murojaat eta olishini
ta‘minlash, jismoniy va yuridik shaxslarning huquqlari hamda erkinliklari
buzilganligi to‗g‗risidagi murojaatlarning, xabarlarning o‗z vaqtida olinishini
ta‘minlash nazarda tutilmoqda.
Huquqbuzarliklarning oldini olish tizimiga, jinoyatchilikka qarshi
kurashish va jamoat tartibini saqlash bo‗yicha ichki ishlar organlarining
faoliyatini tubdan takomillashtirishga alohida e‘tibor qaratiladi.
Shuningdek, ushbu yo‗nalish 2018 — 2021-yillarda jinoyat va jinoyat-
protsessual qonun hujjatlarini yanada takomillashtirish konsepsiyasini ishlab
chiqishni, sud, huquqni muhofaza qilish va nazorat organlari xodimlarini o‗qitish,
33
tanlash va joy-joyiga qo‗yish tizimini takomillashtirishni, murojaatlarni
muntazam tahlil qilishni hamda vaqti-vaqti bilan uning natijalarini e‘lon qilib
borishni, advokaturani rivojlantirishni, notariat tizimini va FHDY organlarini
isloh qilishni ham o‗z ichiga oladi.
―Iqtisodiyotni yanada rivojlantirish va liberallashtirish‖ deb nomlangan
uchinchi yo‗nalishda ko‗rsatilgan chora-tadbirlarni ro‗yobga chiqarish uchun
milliy valyuta va narxlarning barqarorligini ta‘minlash, valyutani tartibga
solishning zamonaviy bozor mexanizmlarini bosqichma-bosqich joriy etish,
mahalliy budjetlarning daromad bazasini kengaytirish, tashqi iqtisodiy aloqalarni
kengaytirish, eksportga mo‗ljallangan mahsulot va materiallar ishlab chiqarish
uchun zamonaviy texnologiyalarni joriy etish, transport-logistika infratuzilmasini,
tadbirkorlikni rivojlantirish hamda xorijiy investorlar uchun investitsiyaviy
jozibadorlikni oshirish, soliq ma‘murchiligini yaxshilash, bank faoliyatini tartibga
solishning zamonaviy prinsiplari va mexanizmlarini joriy etish, ko‗p tarmoqli
fermer xo‗jaliklarini rivojlantirish, shuningdek turizm industriyasini jadal
rivojlantirish nazarda tutilmoqda.
Shuningdek, ushbu yo‗nalish xususiy mulkni, moliya bozorini himoya
qilish, qishloq xo‗jaligini modernizatsiyalash, zargarlik sohasini rivojlantirish,
ayrim milliy korxonalarning aksiyalarini (IPO) nufuzli xorijiy fond birjalariga
dastlabki tarzda joylashtirishga tayyorgarlik ko‗rish chora-tadbirlarini ham o‗z
ichiga oladi.
2017 — 2021-yillarda umumiy qiymati 40 milliard aqsh dollari
miqdoridagi 649 ta investitsiya loyihasini nazarda tutuvchi tarmoq dasturlarini
ro‗yobga chiqarish rejalashtirilmoqda. Natijada keyingi 5 yilda sanoat
mahsulotini ishlab chiqarish 1,5 baravar, uning yalpi ichki mahsulotdagi ulushi
33,6 foizdan 36 foizgacha, qayta ishlash tarmog‗i ulushi 80 foizdan 85 foizgacha
oshadi.
34
―Ijtimoiy sohani rivojlantirish‖ deb nomlangan to‗rtinchi yo‗nalish aholi
bandligini oshirish, fuqarolarni ijtimoiy himoya qilish va ularning salomatligini
saqlash,
yo‗l-transport,
muhandislik-kommunikatsiya
hamda
ijtimoiy
infratuzilmani rivojlantirish va modernizatsiyalash, aholini elektr energiya, gaz
bilan ta‘minlashni yaxshilash, aholining muhtoj qatlamlariga ko‗rsatiladigan
ijtimoiy yordam sifatini oshirish, xotin-qizlarning ijtimoiy-siyosiy hayotdagi
maqomini oshirish, sog‗liqni saqlash sohasini isloh qilish, maktabgacha ta‘lim
muassasalarining qulayligini ta‘minlash, umumiy o‗rta ta‘lim, o‗rta maxsus va
oliy ta‘lim sifatini yaxshilash hamda ularni rivojlantirish chora-tadbirlarini
amalga oshirishni nazarda tutadi.
Xususan, hududlarni har tomonlama rivojlantirish bo‗yicha qariyb 25
mingta investitsiya loyihasini ro‗yobga chiqarish hisobiga 256,4 ming ish o‗rni
tashkil etish orqali aholini ish bilan ta‘minlash dasturlarini to‗liq ijro etish
nazarda tutilgan. Ishsizlik darajasi eng yuqori bo‗lgan mintaqalarda 46,8 ming
yangi ish o‗rni tashkil etish, tadbirkorlik faoliyatini boshlash uchun ta‘lim
muassasalarining
10
ming
nafar
bitiruvchisiga
kreditlar
ajratish
rejalashtirilmoqda.
Katta yoshli avlodni qo‗llab-quvvatlash, ijtimoiy nafaqalar berish tartibini
takomillashtirish, sog‗liqni saqlash sohasini isloh qilish chora-tadbirlari kiritilgan.
Jumladan, 78 ta tuman tibbiyot birlashmasini, 7 ta shahar va 2 ta viloyat ko‗p
tarmoqli tibbiyot markazini qayta qurish, tez tibbiy yordam xizmatini 1200 ta
maxsus avtotransport bilan ta‘minlash rejalashtirilmoqda.
Qishloq joylarda 15 mingta arzon uy-joy, 415 kilometrlik suv ta‘minoti
quvurlari, 316 kilometrlik gaz ta‘minoti quvurlari va 291 kilometrlik ichki yo‗llar
qurish rejalashtirilgan. Aholiga transport xizmatlari ko‗rsatish sifatini yaxshilash
maqsadida 86 ta yangi avtobus yo‗nalishini joriy etish va 537 ta zamonaviy
avtobus xarid qilish nazarda tutilmoqda.
35
―Xavfsizlik, millatlararo totuvlik va diniy bag‗rikenglikni ta‘minlash,
chuqur o‗ylangan, o‗zaro manfaatli va amaliy ruhdagi tashqi siyosat yuritish‖ deb
nomlangan beshinchi yo‗nalish doirasida respublikaning konstitutsiyaviy
tuzumini, suverenitetini, hududiy yaxlitligini himoya qilishga doir chora-
tadbirlarni ro‗yobga chiqarish, kiberxavfsizlik sohasida axborot, normativ-
huquqiy asoslar tizimini takomillashtirish, aholini favqulodda vaziyatlardan
xabardor qilish tizimini tashkil etish va rivojlantirish, Orol fojiasining oqibatlarini
yumshatish, shuningdek Millatlararo munosabatlar sohasidagi siyosatning ustuvor
yo‗nalishlari konsepsiyasini hamda Diniy sohadagi davlat siyosati konsepsiyasini
ishlab chiqish nazarda tutilmoqda.
Shu bilan birga, xorijiy hamkorlar bilan siyosiy-diplomatik sohadagi
hamkorlikni
rivojlantirishga
doir ―Yo‗l xaritalari‖ni ishlab chiqish,
O‗zbekistonning xorijiy hamkorlar bilan 2017-yilga mo‗ljallangan savdo-
iqtisodiy, investitsiyaviy, texnologik va moliyaviy-texnik hamkorligini tubdan
rivojlantirish va kengaytirish rejalashtirilmoqda.
Davlat dasturining yuqorida qayd etilgan barcha chora-tadbirlarini amalga
oshirishga 37,7 trillion so‗m va 8,3 milliard aqsh dollari yo‗naltiriladi.
Kelgusi besh yilda mamlakatni rivojlantirishning strategik va ustuvor
yo‗nalishlarini belgilash maqsadida Farmon asosida, O‗zbekiston Respublikasi
Prezidenti boshchiligida Harakatlar strategiyasini amalga oshirish bo‗yicha Milliy
komissiya tuzilmoqda.
Davlat dasturiga kiritilgan tadbirlar to‗liq, o‗z vaqtida va sifatli bajarilishini
nazorat qilish Harakatlar strategiyasi beshta yo‗nalishining har biri bo‗yicha
tuzilgan komissiyalar zimmasiga yuklatilgan.
Ushbu komissiyalar zimmasiga nafaqat yuqorida qayd etilgan vazifalarni
amalga oshirish, balki 2018 — 2021-yillarga mo‗ljallangan Harakatlar
36
strategiyasini amalga oshirish bo‗yicha tegishli yillik davlat dasturlari loyihalarini
tayyorlash ham yuklatilmoqda.
Harakatlar
strategiyasining
amalga
oshirilishi
O‗zbekiston
Respublikasining mamlakatni isloh qilish va modernizatsiyalash, rivojlangan
bozor iqtisodiyotiga asoslangan huquqiy demokratik davlat, kuchli fuqarolik
jamiyati barpo etish, qonun ustuvorligini, xavfsizlik va huquq-tartibotni, davlat
chegaralarining daxlsizligini, jamiyatda millatlararo totuvlik va diniy
bag‗rikenglikni ta‘minlash yo‗lidagi shaxdam harakatlariga yangi kuch
bag‗ishlaydi.
Maʼlumki, Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasining 2015-yilning
sentyabrida Barqaror rivojlanish bo‗yicha o‗tkazilgan sammitida 2030-yilgacha
bo‗lgan davrda davlat va hukumat rahbarlari tomonidan qabul qilingant hujjat
prinsipial jihatdan yangi global majburiyat hisoblanadi. Barqaror rivojlanishining
17-maqsadi va tegishli vazifalar keng miqyosli masalalarni, yaʼni sog‗liq va
farovonlikdan tortib to iqlim o‗zgarishlarigacha, gender tengligidan tortib isteʼmol
va ishlab chiqarish modellari o‗zgarishlarigacha bo‗lgan jarayonni qamrab olgan.
Barqaror rivojlanish maqsadlarida nafaqat turli sohalarda ustuvor yo‗nalishlar,
yangi keng ko‗lamli vazifalar belgilab olinayapti, balki ularda yangi ufqlar ham o‗z
ifodasini topmoqda. Birinchi marta xalqaro shartnomada rivojlanish jarayonida
umumiy manfaatlarni hisobga olgan holda faoliyat yuritadigan, samarali va
hisobdor muassasalar hal qiluvchi rol o‗ynashi tan olindi.
16-maqsad yoki boshqaruv maqsadi Parlamentlararo ittifoq va BMT Taraqqiyot
dasturining azaliy nuqtai nazarini aks ettiradi. Yaʼni, demokratik boshqaruv
shunchaki emas, balki barqaror rivojlanish, tinchlik va odil sudlovga erishish
yo‗lida muhim vosita hisoblanadi. Parlamentlar qonunchilik va nazorat
vakolatlariga ega bo‗lgan muhim vakillik organi sifatida ushbu maqsadga
erishishdan bevosita manfaatdordirlar.
37
So‗ngi yillarda O‗zbekistonda jamiyat hayotining barcha sohalarini yana-da isloh
qilishning yangi bosqichiga o‗tildi. O‗zbekiston Prezidenti tomonidan 2017-yil 7-
fevralda
tasdiqlangan
2017-2021-yillarda
O‗zbekiston
Respublikasini
rivojlantirishning beshta ustuvor yo‗nalishi bo‗yicha Harakatlar strategiyasi
Barqaror rivojlanish maqsadlarini bajarish bo‗yicha mamlakatimizning milliy ―yo‗l
xaritasi‖ sifatida xizmat qilmoqda.
Taʼkidlash joizki, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Barqaror rivojlanish
maqsadlariga to‗la hamohang bo‗lgan Harakatlar strategiyasiga muvofiq qabul
qilinayotgan Davlat dasturlariga binoan ishlab chiqilib, hayotga tadbiq
qilinayotgan qonunlar mamlakatimiz taraqqiyotiga xizmat qilmoqda.
O‗zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalarining qonun ijodkorligi va
parlament nazorati faoliyati doirasida tegishli ishlar belgilab olingan. Xususan,
parlament O‗zbekistonning ―Barqaror rivojlanish maqsadlari‖ga erishish bo‗yicha
Hukumat tomonidan amalga oshirilishi lozim bo‗lgan ishlar yuzasidan muntazam
ravishda Parlament va Qo‗mita eshituvlarini amalga oshirmoqda.
O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2018-yil 20-oktabridagi qarori
2030-yilgacha bo‗lgan davrda BMT Global kun tartibining Barqaror rivojlanish
maqsadlarini izchil amalga oshirish bo‗yicha tizimli ishlarni tashkil etish
maqsadida Milliy indikatorlarni ishlab chiqaradi.
Mamlakatimiz Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Oliy Majlis Qonunchilik
palatasi birinchi yig‗ilishidagi nutqida ―Bundan buyon
Birlashgan Millatlar
Tashkilotining Barqaror rivojlanish maqsadlarini bajarish bo‗yicha vazirlar
hisobotlarini eshitishni yo‗lga qo‗yishi lozim‖ deb taʼkidlagan edi. Shu nuqtai
nazardan, Oliy Majlis Qonunchilik palatasi va Senati Kengashlarining 2020-yil 27-
fevraldagi ―O‗zbekiston Respublikasini barqaror rivojlantirish sohasidagi Milliy
maqsadlar va vazifalarning 2030-yilgacha bo‗lgan davrda amalga oshirilishini
nazorat qilish bo‗yicha Parlament komissiyasini tuzish to‗g‗risida‖gi qo‗shma
38
qarori mamlakatimizda 2030-yilga qadar yuqorida keltirilgan keng ko‗lamli
maqsadlarga hamohang ekanini tasdiqlovchi muhim qadamdir.
Parlament komissiyasining videokonferensiya shaklida bo‗lib o‗tgan ilk
yig‗ilishida BMTning barqaror rivojlanish maqsadlarining 5 yildagi yakunlariga,
yaʼni O‗zbekistonning milliy ixtiyoriy hisobotini atroflicha muhokama qilindi.
Albatta, Barqaror rivojlanish sohasidagi Milliy maqsadlarning to‗la to‗kis amalga
oshirilishi jamiyatning izchil rivojlanishiga, xalq farovonligi va turmush sifatining
yana-da yaxshilanishiga, O‗zbekistonning xalqaro imijining yuksalishiga xizmat
qiladi.
Dostları ilə paylaş: |