Hodisalar qismi
1(Ю =
Yuqumli gepaii.
100 =
. 100 = 20 foi2.
H o d is a la rn in g h a m m a s i
B a rc h a y u q u m li
k a sa llik la r
3200
Y u q u m li kasalliklar sh ifo k o rin in g 1-savoliga javob: T o sh k e n t
s h a h rid a 2003-yilda 15—20 yosh g ach a b o ‘lgan kishilar o ‘rtasida
y u q u m li g e p a tit b a rc h a y u q u m li kasalliklarga n isb a ta n ich id a 20
fo iz n i, b o sh q a y u q u m li kasalliklar 80 fo izn i tash k il qiladi.
M a ’lu m o tla rn i grafik tasv irlash n i se k to r, d ia g ra m m a , rasm
yoki u s tu n la ra ro d iag ra m m a sh ak lid a ifodalasa b o ‘ladi. B irinchi
d ia g ra m m a n i tu zish d a 360° a y la n a 100 foizga ten g d eb qabul
q ilin a d i, 1 foiz esa 3,6° ga ten g b o ‘ladi. A ylanadagi b ir n u q ta
belgilanib u aylan a m arkazi bilan tutash tirilad i.
B elgilangan sektor
b a rc h a h o d isa la rn in g b ir qism i h iso b lan ad i
{ \ - a
rasm ).
Ik k in c h i d ia g ra m m a n i tu z ish d a u s tu n c h a (e n i, balan d lig i
ixtiyoriy ravishda olin ad i) chizib, b a rc h a hodisalarni 100 % ga ten g
d e b q a b u l q ila m iz va te g ish li o ‘lc h o v b irlig in i q o ‘y a m iz . H o d i
sa la r q ism i (fo iz d a) b a rc h a h o d isa la rg a n isb a ta n (b u tu n ic h a yoki
100 foiz u s tu n c h a d a belg ilan ad i,
\ - b
rasm ).
Intensiv k o ‘rsatkich hodisaning m uhitga b o g ‘liq b o ‘lgan o ‘zaro
aloqadorlik darajasini (tarqalishini) aniqlaydi va foizlarda ifodalaydi:
H odisa
15—30 yoshdagilarda gepatit hodisalari
_
640
. m o = ---------------------------------------------------------• 100 = TTxxx '1 0 0 = 4 foiz
M uhit
25—30
yoshdagi kishilar soni
loUUU
2 -sa vo lg a ja v o b :
2 0 0 3 - y ild a T o s h k e n t s h a h r i d a 15—20
y o sh g a ch a b o ‘lgan kishilar o rasid a y u q u m li g e p a tit kasalligi 4 foiz
ta rq a lg a n . In ten siv k o ‘rsatk ich n i d ia g ra m m a la r (u stu n , ch iziq ,
rad ia l) sh a k lid a tasvirlash m um kin.
Bir xil o ‘za ro b o g ‘la n m a g an in ten siv k o ‘rsa tk ic h la r b ir xil
aso sd a, o ra liq d a , kenglikda ch izilg an ustunli d iag ra m m a la r bilan
tasv irlan ad i. U stu n c h a la rn in g balandligi h a r xil b o ‘lib, tegishli
in ten siv k o ‘rsatk ich larg a m os keladi.
V aqt o ra lig ‘ida o ‘zgaradigan b ir n e c h a intensiv k o ‘rsatk ich lar
chiziqli d iag ram m a shaklida tasvirlanadi.
Buning u ch u n koordinata
o ‘qlari (abssissa va o rd in a ta) ten g b o ‘laklarga b o ‘linadi. Abssissa va
o rd in a ta o ‘q larin in g tegishli b irlik la rd a n boshlab o ‘z aro kesishgan
39
n u q ta la ri in te n s iv k o ‘r s a tk ic h n u q ta la ri h is o b la n a d i va u la r
b irlashtirilsa ch iziq li d iag ram m a p ay d o b o ‘ladi
( \ - d
rasm ).
Misol.
Egri c h iz iq d a k u n d a lik ta n a h a ro ra ti, te n g b o ‘laklarga
b o ‘lingan a y la n a d a vaqt ifo d alan ad i. R adial d ia g ra m m a ch iziq li
d ia g ra m m a n in g ken g tarq a lg a n tu rid ir (1 -g rasm ).
Misol.
Yillik hodisalarni o'rganish uchun 12 radius chiziladi.
Bunda
radius siferblatidagi soat 1200 ga yanvar, soat 600 ga iyul to ‘gri keladi.
Oylik ko ‘rsatkichlar radius uzunligiga qarab (m asshtabda radiusdan
uzun yoki kalta b o lis h i m um kin) belgilanadi. 12 nuqta bir-biriga siniq
chiziqlar bilan birlashtirilganda radial diagram m a hosil b o ‘ladi.
Ikki m u staq il yig‘in d in in g nisbati fo izlard a, q ism a n fo izlard a
aniqlanadi.
A YigMndi
Tibbiyot ham shiralari soni
160 • 10000
=--------• 10000 =
• 10000 =
= 100 foiz.
В YigMndi
15—20
yoshdagilar soni
16000
3-savolga javob:
15—20 yoshdagi h a r b ir 10000 kishiga 100
n a fa r tib b iy o t h a m sh ira si to ‘g ‘ri keladi.
Ko'rgazmali k o ‘rsatkichlar:
taq q o sla sh u c h u n b ir n e c h a b ir
jinsli k a tta lik la rn in g birini 100 deb o lam iz , q o lg an la ri esa unga
b o ‘lgan n isb a tn i a n iq lo v ch i k o ‘rsatk ich lard ir. S ta tistik a d a m u tlaq
n isb atlarni, intensiv k o ‘rsatk ich larn i, o ‘rta c h a nisb atlarn i, k o ‘rgaz-
m ali k o ‘rsa tk ic h d a tasvirlash m u m k in (1 2-jadval).
Dostları ilə paylaş: