2022 autentifikatsiya muammolari, usullari va vositalari fozilov Shavkatjon Ibrohimjon o’g’li

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 2 | ISSUE 6 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor
 
 SJIF 2022: 5.947 
Advanced Sciences Index Factor 
 ASI Factor = 1.7 
1203 
w
www.oriens.uz
June
2022
 
serverida saqlanuvchi dastlabki qiymatni taqqoslashga asoslangan. Agar P
A 
va 
qiymatlar mos kelsa, parol P
A
haqiqiy, foydalanuvchi A esa qonuniy hisoblanadi. 
2-rasm. Paroldan foydalangan holda oddiy autentifikatsiyalash 
Sertifikatlar asosida autentifikatsiyalash. 
Tarmoqdan foydalanuvchilar soni 
millionlab o’lchanganida foydalanuvchilar parollarining tayinlanishi va saqlanishi 
bilan bog’liq foydalanuvchilarni dastlabki ro’yxatga olish muolajasi juda katta va 
amalga oshirilishi qiyin bo’ladi. Bunday sharoitda raqamli sertifikatlar asosidagi 
autentifikatsiyalash parollar qo’llanishiga ratsional alternativ hisoblanadi. 
Raqamli sertifikatlar ishlatilganida kompyuter tarmog’i foydalanuvchilari 
xususidagi 
hech 
qanday 
axborotni 
saqlamaydi. 
Bunday 
axborotni 
foydalanuvchilarning o’zi so’rov-sertifikatlarida taqdim etadilar. Bunda maxfiy 
axborotni, xususan maxfiy kalitlarni saqlash vazifasi foydalanuvchilarning o’ziga 
yuklanadi. 
Foydalanuvchi shaxsini tasdiqlovchi raqamli sertifikatlar foydalanuvchilar 
so’rovi bo’yicha maxsus vakolatli tashkilot-sertifikatsiya markazi CA (Certificate 
Authority) tomonidan, ma’lum shartlar bajarilganida beriladi.Ta’kidlash lozimki, 
sertifikat olish muolajasining o’zi ham foydalanuvchining haqiqiyligini tekshirish 
(ya’ni, autentifikatsiyalash) bosqichini o’z ichiga oladi.Bunda tekshiruvchi taraf 
sertifikatsiyalovchi tashkilot (sertifikatsiya markazi CA) bo’ladi. 
Sertifikat olish uchun mijoz sertifikatsiya markaziga shaxsini tasdiqlovchi 
ma’lumotni va ochiq kalitini taqdim etishi lozim. Zaruriy ma’lumotlar ro’yxati 
olinadigan sertifikat turiga bog’liq. Sertifikatsiyalovchi tashkilot foydalanuvchining 
haqiqiyligi tasdig’ini tekshirganidan so’ng o’zining raqamli imzosini ochiq kalit va 
foydalanuvchi xususidagi ma’lumot bo’lgan faylga joylashtiradi hamda ushbu ochiq 
kalitning muayyan shaxsga tegishli ekanligini tasdiqlagan holda foydalanuvchiga 
sertifikat beradi. 

---