2022 autentifikatsiya muammolari, usullari va vositalari fozilov Shavkatjon Ibrohimjon o’g’li

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 2 | ISSUE 6 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor
 
 SJIF 2022: 5.947 
Advanced Sciences Index Factor 
 ASI Factor = 1.7 
1202 
w
www.oriens.uz
June
2022
 
1-rasm. Autentifikatsiya usullari 
Parollar asosida autentifikatsiyalash. 
Autentifikatsiyaning keng tarqalgan 
sxemalaridan biri oddiy autentifikatsiyalash bo’lib, u an’anaviy ko’p martali 
parollarni 
ishlatishiga 
asoslangan.Tarmoqdagi 
foydalanuvchini 
oddiy 
autentifikatsiyalash muolajasini quyidagicha tasavvur etish mumkin. Tarmoqdan 
foydalanishga uringan foydalanuvchi kompyuter klaviaturasida o’zining identifikatori 
va parolini teradi. Bu ma’lumotlar autentifikatsiya serveriga ishlanish uchun tushadi. 
Autentifikatsiya serverida saqlanayotgan foydalanuvchi identifikatori bo’yicha 
ma’lumotlar bazasidan mos yozuv topiladi, undan parolni topib foydalanuvchi 
kiritgan parol bilan taqqoslanadi. Agar ular mos kelsa, autentifikatsiya muvaffaqiyatli 
o’tgan hisoblanadi va foydalanuvchi legal (qonuniy) maqomini va avtorizatsiya tizimi 
orqali uning maqomi uchun aniqlangan xuquqlarni va tarmoq resurslaridan 
foydalanishga ruxsatni oladi.
Paroldan foydalangan holda oddiy autentifikatsiyalash sxemasi 2–rasmda 
keltirilgan. 
Foydalanuvchining parolini shifrlamasdan uzatish orqali autentifikatsiyalash 
varianti xavfsizlikning xatto minimal darajasini kafolatlamaydi. Parolni himoyalash 
uchun uni himoyalanmagan kanal orqali uzatishdan oldin shifrlash zarur. Buning 
uchun sxemaga shifrlash E
K
va rasshifrovka qilish D
K
vositalari kiritilgan. Bu 
vositalar bo’linuvchi maxfiy kalit K orqali boshqariladi. Foydalanuvchining 
haqiqiyligini tekshirish foydalanuvchi yuborgan parol P
A
bilan autentifikatsiya 

---