O‘zbekiston respublikasining davlat standarti turizm va yondosh xizmatlar. Sanatoriy-kurortda davolash. Xizmatlarga doir talablar

7 Texnik xizmat ko‘rsatish, gigiyena va tozalash 
7.1 Umumiy talablar 
Sanatoriy-kurortda ichki va tashqi binolar va jihozlar toza va gigiyenik holatda, 
jumladan kerak bo‘lganda dezinfeksiya va texnik xizmat ko‘rsatish yaxshi holatda 
bo‘lishini ta’minlash uchun tizim mavjud bo‘lishi kerak. 
Ushbu tizim hujjatlashtirilishi va ro‘yxatdan o‘tkazilishi va kamida quyidagilarni 
o‘z ichiga olishi kerak: 
- uskunalar; 
- amalga oshiriladigan harakatlar; 
- monitoring. 
7.2 Xizmat ko‘rsatish 
7.2.1 Profilaktik xizmat ko‘rsatish rejasi 
Mijozlar va xodimlar uchun tegishli darajadagi xavfsizlik kafolatlanishi kerak. Shu 
maqsadda sanatoriy-kurort profilaktik ta’mirlash rejasini ishlab chiqadi, unda 
obyektlarning yaxshi holati va to‘g‘ri ishlashi va ularning elementlarini almashtirish bilan 
bog‘liq bo‘lgan kamida barcha inspeksiyalar/tekshiruvlar, xususan quyidagilarga e’tibor 
qaratilishi kerak: 
a) liftlar; 
b) konditsiyalash, isitish va quritish tizimlari; 
c) ichki xonalar; 
d) ochiq obyektlar; 
e) elektr jihozlari, rozetkalar va ko‘rinadigan simlar. 
Texnik xizmat ko‘rsatish uchun mas’ul shaxsning majburiyatlariga quyidagilar 
kiradi: 
- inspeksiyalar va tekshiruvlar rejalari; 
- texnik xizmat ko‘rsatish vazifalari to‘g‘ri bajarilganligini tekshirish; 

---

Oʻz DSt ISO 21426:2022 (ISO 21426:2018, IDT)
12 
- uskuna va jihozlarni davriy (kamida yiliga bir marta) tekshirish. Ushbu tekshirish 
uskuna va jihozlarning yaxshi holati va ishlashini ta’minlashi kerak; 
- iste’molchilar tomonidan qo‘llaniladigan, foydalanish aniq bo‘lmagan barcha 
qurilmalar uchun asosiy ko‘rsatmalarni eng ko‘p ishlatiladigan tillarda yoki ISO 7001 ga 
mos keladigan belgilar yordamida ko‘rsatish; 
- topshiriqlarni, inspeksiyalarni va boshqa tekshirish tadbirlarini ro‘yxatga olish. 
Texnik xizmat ko‘rsatish mijozga ta’sir qilishi mumkin bo‘lgan har qanday 
nosozlikni bartaraf etish uchun materiallar zaxirasiga ega bo‘lishi kerak. 
7.2.2 Favqulodda vaziyatlar rejasi va evakuatsiya rejasi 
Sanatoriy-kurortda favqulodda vaziyat rejasi va evakuatsiya rejasi bo‘lishi kerak. 
Ushbu munosabatda: 
a) favqulodda vaziyatlar bo‘yicha yo‘riqnomalar joylashtirilishi kerak, unda o‘zini 
evakuatsiya qila olmaydigan shaxslar uchun yo‘riqnomalar bo‘lishi kerak; 
b) barcha avtomatik mexanizmlar, signalizatsiya va boshqa jihozlar (masalan, 
chiroqlar, datchiklar, o‘t o‘chirish moslamalari, shlanglar) yaxshi holatda bo‘lishi kerak; 
c) avariya chiqishlari va avariya inshootlari ko‘rinadigan va to‘siqsiz bo‘lishi kerak. 
O‘tish mumkin bo‘lgan chiqishlar aniq belgilanishi va yong‘indan evakuatsiya qilish 
rejalarida qayd qilinishi kerak; 
d) imitatsiya mashg‘ulotlari mijozlarni xabardor qilish bilan yiliga kamida bir marta 
o‘tkaziladi. 
7.2.3 Issiq suv ta’minoti 
Qozonxonalar, elektr isitgichlar, gaz isitgichlari yoki suv nasoslari kabi barcha suv 
isitish tizimlari vaqti-vaqti bilan tekshirilishi kerak. Bu legionellyozning oldini olish 
uchun sanatoriy-kurortning maxsus protokoliga muvofiq amalga oshirilishi kerak. 
7.2.4 Uskunalar uchun xona 
Dvigatel xonasida suvni tozalash, shamollatish va elektrlashtirish uskunalari, 
shuningdek nasos stansiyasi, shu jumladan qozon va issiqlikni qayta tiklash baklari 
mavjud. Suv, shamollatish va gaz quvurlari chegaralangan bo‘lishi kerak. Buning uchun, 
masalan umumiy qabul qilingan ranglarning belgilaridan foydalanish tavsiya etiladi va 
texnik jihozlar uchun avtomatik boshqaruv tizimidan foydalanish tavsiya etiladi. 
Kirish faqat vakolatli xodim tomonidan cheklangan bo‘lishi kerak. 
Texnik xona mos kelmaydigan narsalarni saqlash uchun ishlatilmasligi kerak. 
7.2.5 Tuzatuvchi xizmat ko‘rsatish 
Sanatoriy-kurortga texnik xizmat ko‘rsatish xizmatlari o‘z kuchi bilanmi yoki 
subpudratchi tomonidan bajariladimi, har qanday zararni bartaraf etish uchun tuzatuvchi 
xizmat ko‘rsatish tartib-qoidalari hujjatlashtirilishi kerak. 
Tuzatish texnik xizmat ko‘rsatish ishlari qayd etilishi kerak. 
Kurort xodimlarga (shu jumladan tozalovchilarga) va mijozlarga har qanday hodisa 
haqida xabar berishga imkon beradigan mexanizmni amalga oshirishi kerak.
Xizmatning ishlash soatlari davomida xodimlar har bir muolaja hududida 
maxfiylikni saqlashlari kerak. 
Agar kerak bo‘lsa, texnik xizmat ko‘rsatish va tozalash ishlari uchun belgilar 
qo‘llanilishi kerak. 
7.2.6 O‘lchash vositalarini kalibrlash va qiyoslash 
O‘lchash vositalari to‘g‘ri ish tartibida va u taqdim etgan ma’lumotlar ishonchli 
bo‘lishini ta’minlash uchun qiyoslash va kalibrlash rejasi ishlab chiqilishi kerak. 
Natijalar ro‘yxatdan o‘tkazilishi kerak. 
7.3 Profilaktika va mikrobiologik nazorat 

---

Oʻz DSt ISO 21426:2022 (ISO 21426:2018, IDT)
13 
7.3.1 Umumiy talablar 
Profilaktika va mikrobiologik nazorat qilish tizimi maqsadlarida suv ta ’minoti 
punktlarini nazorat qilishning quyidagi turlarini hisobga olish kerak: 
a) yuqori xavfli obyektlar: 
- bug‘lanishli sovutish bilan sovutish minoralari va kondensatorlar;
- akkumulyatorli va qaytib oqimli issiq suv ta’minoti tizimlari; 
- yuqori tezlikdagi oqimlar yoki havo bilan to‘ldirish (jakuzi, suzish basseynlari, 
shifobaxsh vannalar, yuqori bosimli gidroterapiya vannasi, oqimli muolajalar) hisobiga 
uzluksiz aralashtirish va resirkulyatsiya bilan suv isitish tizimlari;
- sanoat havo namlagichlari. 
b) xavf kam bo‘lgan obyektlar: 
- ichimlik tizimlari (quvurlar, baklar), sisternalar yoki ko‘chma baklar uchun suv va 
qaytib aylanish konturi bo‘lmagan issiq suv; 
- gidropinli qattiqlashtiruvchi; 
- a) bandga kiritilmagan bug‘lanish bilan sovutilgan suv purkagich uskunalari;
- dekorativ buloqlar; 
- shahar sharoitida purkash tizimlari bilan sug‘orish; 
- yong‘inga qarshi suv quvur tizimi; 
- tashqi aerozolizatsiya yordamida sovutish elementlari; 
- suv to‘playdigan va aerozollar hosil qilishi mumkin bo‘lgan boshqa jihozlar. 
c) nafas olish uchun xavfi bo‘lgan tibbiy muassasalar: 
- aerozollar; 
- nebulayzerlar; 
- nafas olish organlari bilan aloqada bo‘lgan boshqa jihozlar. 
7.3.2 Dezinfeksiya va tozalash rejasi 
Ifloslanishi mumkin bo‘lgan xonalar tegishli gigiyena choralari bilan ishlov 
berilishi kerak; tizim mikrobiologik ifloslanish xavfi bo‘lgan taqdirda kamida 1 soat 
davomida 55 °C dan yuqori haroratni kafolatlay olishi kerak.
Obyektlarda ifloslanishning oldini olish ularni loyihalash bosqichida va 
ekspluatatsiya bosqichida amalga oshirilishi kerak. Biror bir obyektda ifloslanish belgilari 
mavjud bo‘lsa, unga ishlov berish (to‘liq dezinfektsiya qilish) va keyinchalik tekshirish 
kerak. 
Profilaktik choralar davolash-kurort uskunalarini tegishli ravishda saqlash orqali kir 
joylar sonini yo‘q qilishi yoki kamaytirishi kerak. Har bir xonada yoki uskunada olib 
borilgan tozalash va dezinfeksiya operatsiyalari qayd etilishi kerak. 
Xonalar va jihozlarni tozalash va dezinfeksiya qilishning yillik rejasi kamida 
quyidagi grafikni hisobga olishi kerak: 
a) har 6 yilda: 
- akkumulyatorni elektrsizlantirish; 
- resirkulyatsiyasiz sanuzel idishlarining diffuzorlarini demontaj qilish, tozalash va 
dezinfeksiya qilish. 
b) yiliga bir marta (yoki oylik tanaffusdan keyin, tuzilmani ta’mirlash yoki 
o‘zgartirishdan keyin yoki sanitariya organlarining talabiga binoan): 
- nafas olish terapiyasi uchun jihozlarni to‘liq qayta ko‘rib chiqish; 
- suv ta’minoti tizimini tozalash, dezinfeksiya qilish va ekspluatatsiya holatini 
umumiy qayta ko‘rib chiqish; 

---

Oʻz DSt ISO 21426:2022 (ISO 21426:2018, IDT)
14 
- 
gidroterapiya 
majmuasining 
(jakuzi) 
barcha 
elementlarini, 
simlarini, 
temperaturani aralashtirish panelini, idish diffuzorlarini va boshqa elementlarini 
profilaktik tozalash va dezinfeksiya qilish;
- resirkulyatsiya tizimining barcha elementlarini qayta ko‘rib chiqish, tozalash va 
dezinfeksiya qilish. 
c) har 6 oyda: 
- suv idishlarini tozalash va sterilizatsiya qilish. 
d) har 3 oyda: 
- ham maishiy-ichimlik suvi, ham issiq suv ta’minoti uchun suv saqlash baklari-
akkumulyatorlarining holati va tozaligini tekshirish. 
e) har oy: 
- har bir element har yili ko‘rib chiqilishi uchun suv ta’minoti tizimining so‘nggi 
nuqtalarini (masalan, kranlar va dushlar) reprezentativ va rotatsiya asosida tozalash va 
tekshirish; 
- issiq suv ta’minoti krani suvini to‘kish; 
- yil davomida navbatma-navbat kranlar va dushlarning reprezentativ miqdorining 
haroratini tekshirish; 
- haroratni imkon qadar past darajada ushlab turish uchun sovuq suv bakidagi 
haroratni tekshirish. 
f) har hafta: 
- kranlar, dush va kam foydalaniladigan uchli qurilmalarni tozalash (2-3 min); 
- gidroakkumulyatorning pastki uchidan suv chiqarish, agar iloji bo‘lsa, issiq suv 
(sanitariya yoki mineral-shifobaxsh). 
g) har kuni: 
- foydalanishdan oldin nafas olish terapiyasi uskunasini tozalash va dezinfeksiya 
qilish; 
- issiq suv akkumulyatorlarining pastki yon tomon baklarida haroratni nazorat 
qilish; 
- vannalar va basseynlardagi dezinfektsiyalash vositalari darajasi va pH ni qo‘lda 
nazorat qilish; 
- vannalarning devorlari va suyanchiqlarini shaxsiy foydalanish uchun 
resirkulyatsiyasiz ishlatgandan keyin yuvish va dezinfeksiya qilish; 
- idishning devorlari va pastki qismini har bir ish kunidan keyin bo‘shatish, 
tozalash, cho‘tkalash va dezinfeksiya qilish; 
- xonalarni ventilyatsiya qilish. 
Ushbu reja bo‘yicha harakatlar qayd etilishi kerak. 
7.3.3 Analitik nazorat dasturi: tahlil rejasi, ma’lumotlarni yig‘ish va parametrlarni 
nazorat qilish 
Sanatoriy-kurort quyidagilarni ta’minlashi kerak: 
a) oylik tahlil rejasini tayyorlash; 
b) yillik reja bo‘yicha tahlilning bajarilishini kuzatish;
c) tahliliy hisobotlarni nazorat qilish; 
d) belgilangan bayonnomaga muvofiq ifloslanish aniqlangan vaqtda ko‘riladigan 
chora-tadbirlarni tayyorlash; 
e) o‘tkazilgan tahlil natijalarini qayd etish. 
Suv sifati analitik nazorat orqali tekshiriladi. Har bir yakuniy nuqtada kamida bir 
yillik tahlilni o‘z ichiga olgan tahlil rejasi ishlab chiqilishi kerak. Ushbu tahlil 2-jadvalda 
keltirilgan parametrlarni o‘z ichiga olishi kerak. 

---

Oʻz DSt ISO 21426:2022 (ISO 21426:2018, IDT)
15 
2-jadval. Tahlil parametrlari