Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ sumqayit döVLƏt universitetiNİn nəZDİNDƏ sumqayit döVLƏt texniKİ kolleci «Sahə texnologiyasının əsasları»

Maye yanacaqların emalı 
 
Maye yanacaqlardan ən əhəmiyyətlisi neft və maye neft məhsullarıdır. Neftin 
emalından müxtəlif növ yanacaq və sürtgü yağlarından başqa kimya sınayesinə lazım 
olan digər məhsullar –etilen, propilen, butanlar, benzol, hidrogen, fenol və onun 
analoqları və s. kimi qiymətli xammallar da alınır. Nefti kompleks şəkildə emal etməklə 
indi ondan plastik kütlələr, kimyəvi liflər, sintetik kauçuklar, yuyucu maddələr istehsal 
etmək üçün xammallar istehsal olunur.
Neftin və neft məhsullarının tərkibi və xassələri. 
Neftin əsas tərkib hissəsini 
karbon (80-85%) və hidrogen (14-15%) təşkil edir. Onun tərkibinin kiçik bir hissəsi 
karbohidrogen olmayan birləşmələrdən və mineral maddələrdən ibarətdir. Neft 
mürəkkəb quruluşa malik olan müxtəlif karbohidrogenlər qarışığından ibarət qara rəngli 
özlü mayedir.
Neftin xassələri onun tərkibindən asılıdır. Neft özlü, sudan yüngül və suda həll 
olmayan mayedir. Tərkibindən asılı olaraq onun rəngi açıq-sarı rəngdən tünd-qəhvəyi 
rəngə qədər boyanmış olur. Əksər neftlərin sıxlığı 0,83–0,98 arasında, donma 
temperaturu +11–20
o
C arasında dəyişir. Donma temperaturunda neft axıcılığını itirir. 
Neftin yanma istiliyi 39800–44000kC/kq təşkil edir.

---

44 
Neftin karbohidrogenli hissəsini –
parafinlər və ya alkanlar, naftenlər (tsiklanlar) 
və 
aromatik 
karbohidrogenlər 
təşkil 
edir. Neft məhsullarında doymamış 
karbohidrogenlər (olefinlər) olmasına baxmayaraq xam neftdə olefinlər olmur. Qaz 
halında olan doymuş karbohidrogenlər (C
1
–C
4
daxil olmaqla) neftdə həll olmuş formada 
olurlar. Neft yer altından çıxarılanda onun təzyiqi aşağı düşdüyü üçün həmin 
karbohidrogenlər neftdən ayrılır. Belə qazlar 
yolüstü qazlar 
adlanır.