1610 « Materiallar qiymatidagi chetlanishlar».
Ushbu schet korxonaning hisob
siyosatida materiallarning tayyorlov va sotib olish qiymatini hisob baholarida aks ettirish
ko‗zda tutilgan holda qo‗llaniladi. Hisob bahosi bo‗ lib, odatda, normativ yoki rejali
tannarx hisoblanadi. Tayyorlangan (sotib olingan) materiallarning haqiqiy tannarxini
hisob bahosidan ko‗p bo‗lishi ushbu schetning debetida, kam bo‗lishi esa uning kreditida
1510-schet bilan korrespondensiya-langan holda aks ettiriladi. 1610-schetning debet
qoldig‗i summasi hisob baholaridan ortiq qiymatda kelib tushgan materiallarga to‗g‗ri
keladigan chetlanishlar summasini ko‗ rsatadi. Baholar o‗rtasidagi farqlar sotib olingan
materiallarni haqiqatda sarflangan vaqtida ularning hisob bahosidagi qiymatiga
proporsional ravishda harajatlar schetlariga kiritilib boriladi.
Materiallarning harakatiga doir operatsiyalar schyotlarda quyidagicha aks ettiriladi.
1. Hisob siyosatida 1510 –schyotni qo„llash ko„zda tutilmagan holda
Tar-tib
raqam
Operatsiyaning mazmuni
Debet
schyot
Kredit
schyot
Yozuvga asos
bo‗luvchi hujjat
1.
Materiallar ta‘ minotchilardan qabul
qilinganda:
-
zaxiralarni QQSsiz sotib olish
qiymatiga
-
QQS summasiga
1010-
1090
4410
6010,
4110
6010
Shartnoma,
schet-faktura
2.
Yordamchi ishlab chiqarishdan
olinganda
1010-
1090
2310
Hisobot,
nakladnoy
3.
Hisobdor shaxslardan olinganda
1010-
1090
4220-
4230
Bo‗nak hisoboti
4.
Yarim tayyor materiallar xom ashyo
va materiallar tarkibiga kiritilganda
1010-
1090
2110
Qaror,
nakladnoy
5.
Tayyor mahsulotlar materiallarga
aylantirilganda
1010-
1090
2810-
2820
Qaror,
nakladnoy,
talabnoma
6.
Xo‗jalik inventarlari va buyumlari
materiallarga aylantirilganda
1010-
1090
1080
Qaror,
talabnoma,
nakladnoy
7.
Ta‘sischilardan olinganda
1010-
1090
4610
Ustav,
shartnoma,
105
dalolatnoma,
schet-faktura
8.
Da‘volar bo‗ yicha olinganda
1010-
1090
4860
Qaror, schet-
faktura
9.
Bepul olinganda
1010-
1090
8530,
Qaror, schet-
faktura,
dalolatnoma
10.
Moliyaviy yordam sifatida olinganda
1010-
1090
9380
Shartnoma,
schet-faktura,
dalolatnoma
11.
Kamomadlar o‗rniga qabul qilinganda
1010-
1090
4730
Qaror, schet-
faktura,
dalolatnoma
12.
Naqd sotib olinganda
1010-
1090
5010-
5020
Schet-faktura,
chiqim kassa
orderi
13
Inventarizatsiya aniqlangan
ortiqchalar summasiga
1010-
1090
9390
Inventariza-siya
varag‗i, qaror
14.
Ichki alamashuv bo‗lganda
1010-
1090
1010-
1090
Inventariza-siya
varag‗i,
nakladnoy,
talabnoma
15
Qayta baholanganda:
-narxi oshirilganda
-narxi kamaytirilganda
1010-
1090
9430
9390
1010-
1090
Dalolatnoma
16
Asosiy ishlab chiqarishga
sarflanganda
2010
1010-
1090
Talabnoma,
nakladnoy
17
Yordamchi ishlab chiqarishga
sarflanganda
2310
1010-
1090
Talabnoma,
nakladnoy
18
Umum ishlab chiqarishga
sarflanganda
2510
1010-
1090
Talabnoma,
nakladnoy
19.
Xizmat qiluvchi xujaliklarga
sarflanganda
2710
1010-
1090
Talabnoma,
nakladnoy
20.
Reklama uchun sarflanganda
9410
1010-
1090
Talabnoma,
nakladnoy
21.
Boshqaruv maqsadlariga sarflanganda
9420
1010-
1090
Talabnoma,
nakladnoy
22.
Sotilganda:
-sotish qiymatiga
-QQS summasiga
-tannarxiga
-sotishdan olingan foydaga
-sotishdan ko‗rilgan zararga
4010
9220
9220
9220
9430
9220
6410
1010-
1090
9320
9220
Shartnoma,
schet-faktura
23
Bepul berilganda:
-tannarxiga
9220
1010-
Qaror, schet-
faktura,
106
-QQS summasiga
-ko‗rilgan zararga
9220
9430
1090
6410
9220
shartnoma
24.
Kamomad chiqganda:
-moddiy javobgar shaxs bo‗ yniga
qo‗ yilganda
-karrali o‗ndirish summasiga
-korxona zarariga olib borilganda
4730
4730
9430
1010-
1090
9390
1010-
1090
Dalolatnoma,
Qaror
25
Ta‘sis badali sifatida kiritilganda:
-kelishuv qiymatiga
-QQS summasiga
-tannarxiga
foyda summasiga
0610-
0690
9220
9220
9220
1010-
1090
6410
1010-
1090
9320
Shartnoma,
qaror, schet-
faktura
26.
Tayyor mahsulotga aylantirilganda
2810-
2820
1010-
1090
Qaror,
talabnoma,
nakladnoy
27
Yarim tayyor materialga
aylantirilganda
2110
1010-
1090
Qaror,
talabnoma,
nakladnoy
28
Arzon baxoli inventarlarga
aylantirilganda
1080
1010-
1090
Qaror,
talabnoma,
nakladnoy
29.
Tayyorlov- transport harajatlari
tannarxga kiritilganda
1010-
1090
1510
Raschet
30
Brak mahsulotga kiritilganda
2610
1010-
1090
Qaror,
talabnoma,
nakladnoy
31
ITI va TKI ga sarflanganda
3190
1010-
1090
Qaror,
talabnoma,
nakladnoy
32
Kapital quyilmalarga kiritilganda
0810
1010-
1090
Qaror,
talabnoma,
nakladnoy
33
Ta‘ minotchilarga qaytarilganda
6010,
4110
1010-
1090
Dalolatnoma,
schet-faktura
34.
Barter operatsiyalariga kiritilgan
materiallarning tannarxiga
4010
1010-
1090
Shartnoma,
Schet-faktura
35.
Favqulotdagi xodisalar oqibatlarini
bartaraf etishga sarflanganda
9720
1010-
1090
Qaror, schet-
faktura,
dalolatnoma
2. Hisob siyosatida 1510 –schyotni qo„llash ko„zda tutilgan holda
Tar-tib
rakami
Operatsiyaning mazmuni
Debet
schet
Kredit
schet
Yozuvga asos
bo‗luvchi hujjat
107
1.
Materiallar ta‘ minotchilardan qabul
qilinganda:
-
Zaxiralarni QQSsiz sotib olish
qiymatiga
-
QQS summasiga
1510
4410
6010,
4110
6010
Shartnoma,
schet-faktura
2.
Yordamchi ishlab chiqarishdan
olinganda
1510
2310
Hisobot,
nakladnoy
3.
Hisobdor shaxslardan olinganda
1510
4220-
4230
Bo‗nak hisoboti
4.
Tayyorlovga doir xizmatlarga
1510
6990
Schet-faktura
5.
Tayyorlov bo‗ yicha bildirilgan
da‘volarga
4860
1510
Da‘vo xati
6.
Tayyorlov natijasida kirim qilingan
materiallarga
1010-
1090
1510
Qabul qilish
dalolatnomasi
7.
Tayyorlovning haqiqiy qiymati
materiallarning hisob bahosidan past
bo‗lganda
1510
1610
Buxgalteriya
ma‘ lumot-
nomasi
8.
Tayyorlovning haqiqiy qiymati
materiallarning hisob bahosidan
yuqori bo‗lganda
1610
1510
Buxgalteriya
ma‘ lumot-
nomasi
O„stirishdagi va bo„rdoqidagi hayvonlarning hisobi
O„stirishdagi hayvonlar –
bu ona hayvonlarning ( ot, sigir, qo‗ y, echki, cho‗chqa,
tovuq va boshqalar) bolalari , ya‘ni toychoq, buzoq, qo‗zi, uloq, jo‗ja va boshqalar.
Bo„rdoqidagi xayvonlar –
bu go‗sht uchun yoki semirtirib sotish uchun
boqilayotgan xayvonlar.
O‗stirishdagi va bo‗rdoqidagi hayvonlarning hisobi № 11 «O‗stirishdagi va
bo‗rdoqidagi xayvonlar» schetida olib boriladi. Schet aktiv, doimiy bo‗lib, debetida
o‗stirishdagi va bo‗rdoqidagi xayvonlarning mavjud soni va uni ko‗payishi tannarxi
bo‗ yicha , kreditida esa ularning kamayishi aks ettiriladi.
O‗stirishdagi xayvonlar asosan quyidagi manbalar hisobidan ko‗payadi:
Tug‗ishdan olingan xayvonlar va ularni og‗irligini oshirish evaziga
Yosh mollarni sotib olish evaziga
Bepul olish evaziga
Ta‘sischilardan badal sifatida kirim qilish evaziga
Ona hayvonlarni tug‗ ishidan o‗stirishga olingan hayvon bolalari soni bo‗ yicha
hisobga olinadi, ularning boshlang‗ich qiymati ona xayvonlarni saqlashga ketgan
harajatlarga tenglashtirib olinadi. Ushbu harajatlar № 2010 «Asosiy ishlab chiqarish», №
2310 «Yordamchi ishlab chiqarish» schetlarining debetida to‗planadi, ona xayvonlarni
tug‗ishidan bola xayvonlar olingach, bu harajatlar yuqoridagi schetlarning kreditiga
yozilib, № 11 «O‗stirishdagi va bo‗rdoqidagi xayvonlar» schetining debetiga olib
boriladi.
Bola xayvonlarni o‗stirishga ketgan harajatlar № 2010 «Asosiy ishlab chiqarish»,
№ 2310 «Yordamchi ishlab chiqarish» schetlarining debetida to‗ planib, hisobot davrlari
( oy,chorak, yil) oxirida maxsus tortish qaydnomalari asosida o‗stirishdagi
108
xayvonlarning qiymatiga kiritilib boriladi. O‗stirish davri tugab, ular asosiy podaga
utqazilganda, quyidagi buxgalteriya yozuvi beriladi:
Dostları ilə paylaş: |