«scientific progress» Scientific Journal issn: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, issue: 1
Yüklə 138,16 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
61
atamalarida ko‘rib chiqilishi mumkin. Madaniyat tushunchasiga nisbatan bunday yondashuv madaniyatga bilim va bilish jarayoni sifatida alohida e'tibor beradi va kognitiv deb ataladi (V.Gudenaf). Semiotik yondashuv madaniyatning, birinchi navbatda, dunyo in’ikosining keyinchalik muloqot vositasi sifatida qo‘llanilishi mumkin bo‘lgan belgilar tizimi sifatida tushunishga asoslanadi (K.Levi-Stross). Lekin keltirilgan ta'riflarning hech birini to‘laqonli deb bo‘lmaydi, chunki ular madaniyatning ko‘p qirrali tomonlarining faqat bir jihatini ochib beradi, ular madaniyatga nisbatan “yondashish” bilan cheklanadi va uni yaxlit holda ko‘rib chiqmaydi. M.K.Mamardashvili va A.M.Pyatigorskiylar qayd qilishadiki, “madaniyat – bu obyektiv tarzda yo‘naltirilgan fikrlash avtomatizmini joriy qiladigan hodisadir”. Barcha madaniyat tadqiqotchilari qaysi aniq ilmiy maktabga mansubligidan qat’i nazar tilning ushbu murakkab holat tuzilmasidagi alohida rolini e’tirof etishadi. E.Sepirning yozishicha: “Til madaniyatning to‘planishi va uning tarixan meros qoldirilishida katta rol o‘ynashi shubhasiz. Bu madaniyatning eng yuksak darajalari va uning sodda shakllariga ham birdek tegishlidir. Eng sodda jamiyat madaniyat fondining katta qismi ko‘proq yoki kamroq aniqlik bilan belgilangan til shaklida saqlanib qoladi” “Eng sodda madaniyat” atamasining qo‘llanilishi savol tug‘dirishi mumkin. Bizning fikrimizcha, har hil madaniyatlar amal qiladi-yu, lekin aslo “eng sodda” yoki “rivoj topgan” madaniyatlar bo‘lmaydi. Z.K.Tarlanovning qayd qilishicha, “Til – bu kommunikatsiyaning oddiy bir shakli va oddiy vositasi emas, bu yana mutlaqo yahlit mustaqil bir olam bo‘lib, uning qonun va qoidalari o‘z mohiyatiga ko‘ra til vositasida ifodalansada, til sohiblarining ijtimoiy psixologiyasi va ular yaratadigan madaniyat tipi hamda tarkibi bilan g‘oyat nozik bog‘langan bo‘ladi. Etnomadaniyat etnik tilsiz yoki umuman bo‘lmaydi, yoki mavjud bo‘lsa ham, ishonchga sazovor emas, chunki etnos faqat o‘z tili orqaligina to‘liq va keng miqyosda, o‘zini betakror namoyon etadi. Boshqa tomondan olganda, etnik madaniyat, etnik dunyoqarash va bilish faoliyati tajribasidan ajralib qolgan til o‘zining teran mohiyatini yo‘qotadi va bu bilan oddiy muloqot vositalaridan biriga aylanadi” Til bilan madaniyatning o‘zaro munosabatlarini talqin etish nihoyatda murakkab ish. Til, tafakkur, madaniyat – bular har doim harakatda, o‘zgarishda bo‘ladigan hodisalardir. Ularni o‘rganish uchun ularni to‘xtashish zarur, lekin bu endi o‘sha “til”, “tafakkur”, “madaniyat” bo‘lmaydi, to‘g‘rirog‘i, ularning o‘zi bo‘lmaydi: ular o‘lik holda, harakatsiz, bir biridan ajralgan holda qoladi. Qaysi narsaning birlamchi bo‘lganligini belgilash mumkin emas, biroq shunisi haqiqatki, tilsiz etnos bo‘lmaydi, til o‘lishi hamon etnos ham, madaniyat ham barbod bo‘ladi. Har qanday madaniyatning yemirilishi, har doim aynan bir yo‘l - madaniyat elementlarining izolyatsiyalanishi yo‘li bilan sodir bo‘ladi, ya’ni, turmush sharoitlari www.scientificprogress.uz «SCIENTIFIC PROGRESS» Scientific Journal ISSN: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, ISSUE: 1 Yüklə 138,16 Kb. Dostları ilə paylaş:
|