Standartlari
Yüklə 4,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
“Aktivlarning qadrsizlanishi”
ga muvofiq tekshiradi. Tadbirkorlik sub’ekti og’irlik qiladigan shartnomaga ega bo’lsa, ushbu shartnoma bo’yicha hozirgi paytda mavjud bo’lgan majburiyat rezerv sifatida tan olinishi va baholanishi kerak. Ko’pgina shartnomalar (masalan, mol yetkazib berish bo’yicha ba’zi odatdagi shartnomalar) boshqa tomonga jarima va penya to’lanmasdan bekor qilinishi mumkin, va, binobarin, majburiyat mavjud bo’lmaydi. Boshqa shartnomalar bo’yicha har bir shartnoma tomonining huquqlari va majburiyatlari belgilangan bo’lishi mumkin. Hodisalar natijasida bunday shartnoma og’irlik qiladigan shartnomaga aylanganida, shartnoma ushbu standartning qo’llash doirasida bo’ladi va tan olinadigan majburiyat mavjud bo’ladi. Og’irlik qiladigan oxirigacha bajarilmagan shartnomalar ushbu 171 standartning qo’llash doirasidan tashqaridadir. Ushbu standartda og’irliq qiladigan shartnoma u bo’yicha majburiyatlarni bajarish uchun muqarrar amalga oshirilishi zarur bo’lgan xarajatlar ushbu shartnoma bo’yicha olinishi kutilayotgan iqtisodiy nafdan oshib ketadigan shartnoma sifatida ta’riflanadi. Shartnoma bo’yicha muqarrar amalga oshirilishi zarur bo’lgan xarajatlar shartnomadan chiqish uchun kerak bo’ladigan minimal sof xarajatlarni aks ettiradi. Bu minimal xarajatlar quyidagilardan qaysi birisi kamroq bo’lsa, o’sha summaga teng bo’ladi: shartnomani bajarish uchun talab etiladigan xarajatlar va uni bajarmaslik natijasida yuzaga keladigan har qanday kompensatsiyalar yoki jarimalar. Og’irlik qiladigan shartnoma bo’yicha alohida rezerv yaratilishidan oldin, tadbirkorlik sub’ekti ushbu shartnoma uchun ajratilgan aktivlarning har qanday qadrsizlanishi bo’yicha zararni tan oladi (BHXS 36 ga qarang). Quyidagilar restrukturizatsiya ta’rifiga to’g’ri kelishi mumkin bo’lgan hodisalarga misollardir: (a) biznes yo’nalishini sotish yoki tugatish; (b) mamlakat yoki hudud ichidagi bo’linmalarni yopish yoki tadbirkorlik faoliyatini bir mamlakatdan yoki hududdan boshqasiga ko’chirish; (c) boshqarish tuzilmasida o’zgarishlar, masalan, boshqarishning qandaydir pog’onasini olib tashlash; va (d) tadbirkorlik sub’ekti operatsiyalarining tabiatiga va yo’nalishiga ahamiyatli darajada ta’sir qiladigan fundamental qayta tashkil etishlar. Restrukturizatsiya qilish bo’yicha konstruktiv majburiyat faqatgina tadbirkorlik sub’ekti quyidagilarni bajarganida paydo bo’ladi: (a) minimal ravishda quyidagilarni aniqlaydigan batafsil rasmiy rejaga ega bo’lganida: - restrukturizatsiya qilinadigan biznes yoki biznesning bir qismi; - restrukturizatsiya ta’sir qiladigan asosiy joylar; - xizmatlaridan voz kechilishi uchun kompensatsiya qilinadigan xodimlarning joylashishi, vazifalari va taxminiy soni; - amalga oshiriladigan xarajatlar; va - reja amalga oshirilishi payti; va (b) restrukturizatsiya ta’sir qiladigan tomonlarda u restrukturizatsiyani amalga oshirishi yuzasidan asosli kutishni restrukturizatsiya rejasini bajarishni boshlash yoki uning asosiy jihatlarini e’lon qilish orqali to’g’dirganida. Tadbirkorlik sub’ekti restrukturizatsiya rejasini boshlaganining dalilini, masalan, asbob-uskunani demontaj qilish yoki aktivlarni sotish yoki ushbu rejaning asosiy jihatlarini e’lon qilish orqali ta’minlaydi. Restrukturizatsiya qilish bo’yicha batafsil rejani e’lon qilish restrukturizatsiya bo’yicha konstruktiv majburiyatni hosil qiladi, agar faqatgina tadbirkorlik sub’ekti u restrukturizatsiyani amalga oshirishi yuzasidan xaridorlar, mol yetkazib beruvchilar va xodimlar (yoki ularning vakillari) kabi boshqa tomonlarda asosli kutishni to’g’diradigan tarzda va yetarlicha batafsil ravishda (ya’ni rejaning asosiy jihatlarini belgilab) qilingan bo’lsa. Reja u ta’sir qiladigan tomonlarga ma’lum qilinganida konstruktiv majburiyatni keltirib chiqarish uchun yetarli bo’lishi uchun uning imkoni boricha tezroq bajarib boshlanishi kerak va rejaga katta o’zgarishlar kiritilishi ehtimolini yo’qqa 172 chiqaradigan muddatda tugallanishi kerak. Agar restrukturizatsiya davomli kechiktirish bilan boshlanishi yoki restrukturizatsiya haddan tashqari uzoq vaqt davomida amalga oshirilishi kutilsa, reja tadbirkorlik sub’ekti hozirgi paytda restrukturizatsiyani amalga oshirishi bo’yicha majburiyatni o’z zimmasiga olgani to’g’risida boshqa tomonlarda asosli kutishni to’g’dirishi ehtimoldan uzoqdir, chunki vaqt muddati tadbirkorlik sub’ektiga o’z rejalarini o’zgartirishiga imkoniyat beradi. Rahbariyat yoki kengashning restrukturizatsiyani amalga oshirish to’g’risida hisobot davri oxirigacha qabul qilingan qarori hisobot davri oxirida konstruktiv majburiyatni keltirib chiqarmaydi, agar tadbirkorlik sub’ekti hisobot davri oxirigacha: (a) restrukturizatsiya bo’yicha rejani bajarishni boshlamagan; yoki (b) restrukturizatsiya bo’yicha rejaning asosiy jihatlarini tadbirkorlik sub’ekti restrukturizatsiyani amalga oshirishi yuzasidan ushbu reja ta’sir qiladigan tomonlarda asosli kutish to’g’dirish uchun yetarlicha aniq ravishda ularga e’lon qilgan bo’lsa. Agar tadbirkorlik sub’ekti faqatgina hisobot davri oxiridan keyin restrukturizatsiya bo’yicha rejani bajarishni boshlasa yoki uning asosiy jihatlarini u ta’sir qiladigan tomonlarga e’lon qilgan bo’lsa, BHXS 10 “Hisobot davridan keyingi hodisalar” ga muvofiq ma’lumotlar ochib berilishi kerak, agar restrukturizatsiya ahamiyatli bo’lsa va bunday ma’lumotlarni ochib bermaslik foydalanuvchilar moliyaviy hisobotlar asosida qabul qiladigan iqtisodiy qarorlariga ta’sir etishi mumkin bo’lsa. Konstruktiv majburiyat yolg’iz rahbariyatning qarori bilan paydo bo’lmasligiga qaramasdan, majburiyat ushbu qaror bilan birga boshqa oldingi hodisalar natijasida kelib chiqishi mumkin. Masalan, ishdan bo’shatish bilan bog’liq bo’ladigan to’lovlar bo’yicha xodimlarning vakillari bilan muzoqaralar yoki biznesni sotish bo’yicha xaridolar bilan muzoqaralar natijalari faqat kengash tomonidan tasdiqlanganidan so’ng qabul qilinishi mumkin. Bunday tasdiqlash olinganidan keyin yoki boshqa tomonlarga ma’lum qilinganidan keyin, tadbirkorlik sub’ekti konstruktiv majburiyatga ega bo’ladi. Ba’zi mamlakatlarda, qaror qabul qilish bo’yicha eng yuqori vakolat kuzatuv kengashiga berilgan bo’lishi, bunda kengash a’zolariga rahbariyatdan tashqari manfaatdor tomonlarning (masalan xodimlarning) vakillari kiradi, yoki kengash qaror qabul qilishidan oldin bunday vakillarga xabar qilishi talab etilishi mumkin. Bu kengash tomonidan qabul qilinadigan qaror bunday vakillarga ma’lum qilinishi tufayli u restrukturizatsiya bo’yicha konstruktiv majburiyat paydo bo’lishiga olib kelishi mumkin. Biznesni sotish bo’yicha majburiyat tadbirkorlik sub’ekti bunday sotuv bo’yicha majburiyat olmagunicha, ya’ni sotuv bo’yicha majburiy kuchga ega kelishuv mavjud bo’lmaguncha, majburiyat paydo bo’lmaydi. Hattoki tadbirkorlik sub’ekti biznesni sotish to’g’risida qaror qabul qilgan bo’lsa va bu to’g’risida ochiq e’lon qilgan bo’lsa, u sotish bo’yicha majburiyat olgan deb hisoblanmaydi, toki xaridor aniqlanmaguncha va sotuv bo’yicha majburiy kuchga ega kelishuv mavjud bo’lmaguncha. Sotuv bo’yicha majburiy kuchga ega kelishuv mavjud bo’lmasa, tadbirkorlik sub’ekti o’z qarorini o’zgartirishi mumkin va haqiqatda ham, maqbul shartlarda xaridor topilmasa, boshqacha yo’nalishdagi xatti-harakatlarni amalga oshirishga majbur bo’lishi mumkin. Biznesni sotish restrukturizatsiyaning bitta 173 qismi sifatida ko’zlanganida, biznesning aktivlari qadrsizlanishga BHXS 36 ga muvofiq tekshirilishi kerak. Sotish restrukturizatsiyaning faqatgina bir qismi bo’lganida, sotuv bo’yicha majburiy kuchga ega kelishuv kelishilgan bo’lmagunicha restrukturizatsiyaning boshqa qismlari bo’yicha konstruktiv majburiyat paydo bo’lishi mumkin. Restrukturizatsiya bo’yicha rezerv restrukturizatsiya bo’yicha yuzaga keladigan faqatgina bevosita xarajatlarni qamrab olishi kerak. Bu bevosita xarajatlar bo’lib quyidagi ikkita xususiyatga ham ega bo’lgan xarajatlar hisoblanadi: (a) restrukturizatsiya natijasida muqarrar paydo bo’ladigan xarajatlar; va (b) tadbirkorlik sub’ektining davom etadigan faoliyati bilan bog’liq xarajatlar. Restrukturizatsiya bo’yicha rezerv quyidagilar kabi xarajatlarni qamrab olmaydi: (a) qolgan xodimlarni qayta tayyorlash yoki boshqa joyga ko’chirish; (b) marketing; yoki (c) yangi tizimlarga va sotish tarmoqlariga mablag’larni sarf qilish. Ushbu xarajatlar biznesni kelgusida yuritishga taaluqli bo’ladi va hisobot davrining oxirida restrukturizatsiya bo’yicha majburiyatlarni ifoda etmaydi. Bunday xarajatlar ular restrukturizatsiyaga bog’liq bo’lmagan holda paydo bo’lganidek bir xil asosda tan olinadi. Yüklə 4,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|