Yaşil iNKİŞAF: enerji SƏMƏRƏLİLİYİ VƏ alternativ məNBƏLƏR 2 yaşil iNKİŞAF

YAŞIL İNKİŞAF: ENERJİ SƏMƏRƏLİLİYİ VƏ ALTERNATİV MƏNBƏLƏR
Şəkil 3.6. Azərbaycanın enerji sektorunda gizli subsidiyalar (ÜDM-ə %-lə)
Mənbə: Vagliasindi Maria, (2013), Implementing Energy Subsidy Reforms, 
Evidence From Developing Countries, World Bank, səh. 193.
Azərbaycan Respublikası Tarif (qiymət) Şurasının 5 yanvar 2006-
cı il tarixli “Bəzi neft  məhsullarının qiymətlərinin respublika daxilində 
tənzimlənməsi barədə” qərarına əsasən  kerosin, dizel, benzin və s. 
məhsulların qiyməti bahalaşdı. Bu artım dövlətə dünya və yerli qiymətlər ara-
sında fərqi azaltma imkanı vermişdir. Bu addımla büdcə gəlirlərinin 85 mil-
yon dollar artacağı və Azərbaycan neftinin və neft məhsullarının qiymətlərin 
daha baha olduğu Gürcüstan və Rusiyaya qaçaqmalçılığının qarşısının alına-
cağı gözlənilirdi. Azərbaycan Respublikası Tarif (qiymət) Şurası tərəfindən 
ikinci qiymət artımı isə 2007-ci ilin yanvar ayında həyata keçirilmişdir. Bu 
dəfə neftin qiymətindəki artımdan başqa elektrik qiymətlərində də kəskin 
artım olmuşdur. Bu qiymət artımının da büdcəyə əlavə 220 milyon dollar 
gəlir gətirəcəyi gözlənilirdi.
15
  Azərbaycan Respublikası Tarif (qiymət) Şu-
rasının 2 dekabr 2013-cü il tarixində keçirilmiş növbəti iclasında rabitə, 
hava nəqliyyatı ilə ölkədaxili sərnişindaşıma xidmətlərinin, təbii qazın 
iri istehlakçılara (“Azərenerji” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti və “Azərikimya” 
İstehsalat Birliyi) satışı və bəzi neft məhsullarının satışı tariflərinə baxıl-
mışdır. Tarif (qiymət) Şurası tərəfindən Aİ-95 benzinin pərakəndə satış 
15  Vagliasindi Maria., (2013), Implementing Energy Subsidy Reforms, Evidence From Developing Countries,
World Bank, səh 189

---

- 102 -
YAŞIL İNKİŞAF: ENERJİ SƏMƏRƏLİLİYİ VƏ ALTERNATİV MƏNBƏLƏR
qiyməti 1 litr üçün 80 qəpik, Aİ-92 və Aİ-80 markalı avtomobil benzininin 
pərakəndə satış qiyməti 1 litr üçün 70 qəpik, dizel yanacağının pərakəndə 
satış qiyməti 1 litr üçün 60 qəpik səviyyəsində müəyyən edilmiş, bəzi neft 
məhsullarının yeni topdansatış qiymətləri təsdiq olunmuşdur. Həmçinin, 
bəzi neft məhsullarının yeni topdansatış qiymətləri təsdiq olunmuşdur. 
Azərbaycanda neft məhsulları üzrə mövcud tariflər nəinki Avropa, hətta 
əksər MDB ölkələri ilə müqayisədə aşağıdır. Tarif artımından sonra da 
benzinin pərakəndə satış qiyməti Azərbaycanda digər MDB ölkələrindən 
aşağı olacaqdır. Hazırda neft istehsalına görə dünyada 2-ci yerdə olan Ru-
siyada benzinin qiyməti Azərbaycanla müqayisədə daha yüksəkdir. Neft 
məhsulları üzrə sonuncu tarif tənzimlənməsi 6 yanvar 2007-ci il tarixində 
həyata keçirilmişdir. 2007-ci ildə tarif tənzimləməsi aparılarkən xam neftin 
dünya bazarlarında qiyməti 1 barrel üçün 57 ABŞ dolları təşkil edirdisə, ha-
zırda bu rəqəm 110 ABŞ dolları səviyyəsindədir. Bu dövrdə ölkəmizdə mi-
nik avtomoillərinin sayı 617 mindən 959 minədək artmışdır. Son 7 ildə av-
tomobil benzinləri üzrə ölkədaxili tələbat 800 min tondan 1,3 milyon tona, 
orta aylıq əmək haqqı isə 215,8 manatdan 417 manatadək, ÜDM-un bir 
nəfərə düşən həcmi 3,3 min manatdan 5,9 min manatadək yüksəlmişdir
16
.