Yaşil iNKİŞAF: enerji SƏMƏRƏLİLİYİ VƏ alternativ məNBƏLƏR 2 yaşil iNKİŞAF

1.2.Yaşıl iqtisadiyyat nədir?
Yaşıl iqtisadiyyat (green economy) paradiqmasına zidd olan qəhvəyi 
iqtisadiyyat (brown economy) termini, resursların daha çox istifadəsi, aşa-
ğı enerji səmərəliliyi, dayanıqlı olmayan enerji qaynaqlarından asılılıq və 

---

- 16 -
YAŞIL İNKİŞAF: ENERJİ SƏMƏRƏLİLİYİ VƏ ALTERNATİV MƏNBƏLƏR
yüksək dərəcədə iqlim riskinə əsaslanır
1
. Belə ki, havanın, suyun çirkləndiyi, 
yaşıllıqların azaldığı indiki vaxtda get-gedə mühüm əhəmiyyət qazanan yaşıl 
iqtisadiyyat, məhsulları yaşıl paketlərə qoyaraq daha yüksək qiymətlərə sat-
maq deyil, hər addımı “davamlılıq” şüuruyla - ekosistemi və bizdən sonrakı 
nəsilləri düşünərək - atmaq və bizimlə birlikdə təbiətdəki bütün canlıların 
əsas həyat haqqlarına sahib çıxmaqdır.
OECD, UNEP kimi beynəlxalq təşkilatlar “yaşıl böyümə” və ya “yaşıl 
iqtisadiyyat”ı ekoloji təhlükəsizliyi təmin edən mal və xidmətlərin istehsal 
və istehlakını, həmçinin yaşıl inkişafa yatırılan investisiyaları nəzərdə tu-
taraq bir anlayış olaraq təyin edirlər. Bu baxışda ekoloji davamlılıq təmin 
edilərkən iqtisadi inkişaf, gəlir artımı, məşğulluq və yoxsulluğun azaldılması 
düşünülür. 
Avropa Birliyi isə yaşıl iqtisadiyyatın davamlı istehsal-istehlak, enerji 
səmərəliliyi və bərpa olunan enerji istifadəsi ilə yeni iş imkanlarının yaradılma-
sı və insan rifahının artırılması ilə yaxından əlaqəli olduğunu müəyyən edir
2
. 
Yaşıl iqtisadiyyat, əslində yeni iqtisadiyyat anlayışı olaraq da ifadə edilə 
bilər və ya klassik iqtisadiyyatın təməllərinə insan və təbiət faktorlarının 
əsaslı bir şəkildə əlavə olunması kimi də təyin oluna bilər. İnsanın və təbiətin 
dəyərinin bilinməsi, insanların rifahını yüksəldib yoxsulluğun azaldılması, 
məhdud təbii ehtiyatların effektiv və optimal şəkildə istifadə edilməsi bu 
yeni iqtisadi anlayışın təməlini meydana gətirir.
Hazırda yaşıl iqtisadiyyat anlayışının nəyi əhatə etdiyinin dəqiq olaraq 
müəyyənləşmiş və hamı tərəfindən qəbul edilən tərifi yoxdur. Bu səbəblə, 
ayrı-ayrı ölkələr özlərinin xüsusi şərtləri çərçivəsində fərqli təriflər ortaya 
qoyurlar. Əslində bu günkü dövrdə yaşıl iqtisadiyyatın anlaşılması və ona 
müvafiq addımların atılmasının dövlətdən-dövlətə fərqlənməsi normaldır. 
Çünki iqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş ölkələrin (İEÖ) insan kapitalı ilə in-
kişaf etməkdə olan (İEOÖ) və ya yeni sənayeləşmiş ölkələrin (YSÖ) insan 
kapitalı arasında keyfiyyət baxımından böyük fərq vardır və bu fərq müvafiq 
ölkələrin yaşıl iqtisadiyyatla bağlı atdıqları addımlarda da özünü göstərir. 
Qeyd olunanları ümuləşdirəndə aydın olur ki, davamlı inkişaf iqtisadi, 
ekoloji və ictimai inkişaf sütunlarının təməli olan yaşıl iqtisadiyyata əsaslanır. 
1
UNEP, Annual report, 2009.
2
http://www.unep.org/greeneconomy/AboutGEI/WhatisGEI/tabid/29784/language/en-US/Default.aspx

---

- 17 -