Ə. Q. Abbasov

2.7
 
Çəpər və bloklaşmalar 
 
Cərəyankeçirən  hissələrinə  toxunmasının  və  onlara 
yaxınlaşmasının  qarşısını  almaq  məqsədilə  metal  çəpərlərdən 
və blokirovkalardan istifadə olunur.  
Çəpərlər  bütöv  və  ya  tor  şəklində    (25x25mm)  metal 
materiallardan  hazırlanır.  Bütöv  çəpərlər,  1000V-a  qədər 
gərginlikli  elektrik  qurğularda  üzlüklər  və  qapaqlar  şəklində 
tətbiq edilir. 
Tor  şəkilli  çəpərlər,  1000V-a  qədər  və  yuxarı 
gərginliklərdə 
işləyən  elektrik  qurğularında  mühafizə 
məqsədilə  tətbiq    edilir.  Bu  cür  çəpərlər  qıfılla  bağlanan 
qapıya malik olur. 
Blokirovkalar 
əsasən  cərəyan  keçirən  hissələr 
çəpərlənmiş  elektriki  qurğularda  tətbiq  edilir  (məsələn,  sınaq 
maketləri,  yüksək  gərginliklə  izolyasiyanın  sınağı  zamanı). 
Blokirovkalar  həmçinin  elektrik  aparatlarında  (açarlar, 
işəburaxıcılar,  avtomatik  açarlar  və  s.)  da  tətbiq  edilir. 
Blokirovkalar təsir prinsipinə görə elektriki və mexaniki olur. 
Elektrikli  blokirovkalar,  çəpərlərin    qapılarının  və 
qapaqların  kontaktlarını  qırılmasını  (lazım  gəldikdə)  yerinə 
yetirir. Əgər elektrik qurğusunun idarəsi distansion aparılırsa, 
onda bloklayıcı kontaktlar işəburaxıcı aparatın idarə dövrəsinə 
birləşdirilir. 

---

119 
 
Bu 
məqsədlə 
maqnit 
buraxıcısından 
və 
ya 
kontaktorundan istifadə etmək daha məqsədə uyğundur, çünki 
bloklayıcı  kontaktlar  çəpərin  qapısı  açılanda  işə  buraxıcının 
qida  dövrəsini  qırır  (şəkil  33).  Elektrik  qurğusu,  çəpərin 
qapısını  bağladıqda,  baxmayaraq  ki,  blokirovka  işəburaxıcını  
qida  dövrəsinə  birləşdirir,  amma  işəsalma  düyməsi  (i.s.)  açıq 
olduğundan  o  gərginlik  altına  düşmür.  Ona  görə  də  operator 
çəpərin daxilinə girməsinə və təsadüfən qapının bağlanmasına 
baxmayaraq,  o  gərginlik  altına  düşməyəcəkdir.  Avtomat 
açarlarının açma dolağında quraşdırılmış bloklayıcı kontaktlar 
–  çəpərin  qapısı  açılan  zaman  qapanır  və  avtomatın  dolağı 
gərginlik  altına  düşdüyündən  o  işə  düşür,  qurğunu  şəbəkə 
gərginliyindən azad edir. 
Mexaniki  bloklayıcı  kontaktlar  elektrik  aparatlarında 
tətbiq  olunur  (rubilniklərdə,  işəburaxıcılarda  və  avtomatik 
açarlarda).