Ə. Q. Abbasov

 
Təşgilati tədbirlər 
 
Elektrotexniki  qurğularda  təhlükəsiz  işi  təmin  edən 
təşkilati tədbirlərə aşağıdakılar aiddir: görüləcək işlərin naryad 
və  sərəncamlarla  verilməsi;  işə  buraxılışın  tərtib  edilməsi;  iş 
vaxtı  nəzarət;  işdə  fasilələrin  və  başqa  iş  yerlərinə 
keçmələrinin tərtibi; işin qurtarmasının tərtib edilməsi. 
Elektrotexniki  qurğulara  bütün  işlər  bir  qayda  olaraq, 
naryad üzrə yerinə yetirilir. Naryad elkektrotexniki qurğularda 
iş  görmək  üçün  tərtib  olunan  yazılı  sərəncam  olub,  harada  iş 
yeri, işin başlanması və sonu, onun təhlükəsiz yerinə yetirmə 
şəraiti,  briqadanın  tərkibi  və  işin  təhlükəsiz  yerinə 
yetirilməsinə cavabdeh şəxs göstərilir. 
İşin  təhlükəsiz  yerinə  yetirilməsinə  cavabdeh  olanlar: 
naryad  və  ya  sərəncam  verən  şəxs;  işin  məsul  rəhbəri;  işə 
buraxılan əməliyyat işçisi; iş icraçısı; nəzarət edən; briqadaya 
daxil olan işçilər. 
Elektrik  qurğularında  işləmək  üçün  naryadlar  verilməsi 
müəssisənin  elektrotexniki  işçilər  (elektrosexin  rəisi,  istismar 
xidmətinin  rəisi,  usta)  tərəfindən  həyata  keçirilir.  Bu  şəxslərə 
müəssisənin  baş energetiki  tərəfindən xüsusi  sərəncam verilir 
və  onların  V  qrup  kvalifikasiyası  (1000V-a  qədər  qurğularda 
IV  qrupdan  aşağı  olmamalıdır)  olmalıdır.  Müəssisənin  baş 

---

131 
 
energetiki  tərəfindən  müəyyənləşdirilmiş  bəzi  işlərin  yerinə 
yetirilməsinə  (sərəncamın  verilməsi  hüququ,  əməliyyat 
işçilərdən  birinə,  IV  kvalifikasiya  qrupundan  az  olmayan) 
verilir. 
1000V-dan  yuxarı  gərginlikli  elektrik  qurğularında 
ancaq  məsuliyyətli  işlərə  təyin  olunan  cavabdeh  rəhbər 
(kvalifikasiya  qrupu  V-dən  aşağı  olmayan)  briqadanın 
tərkibini  seçir  və  işçilərin  kvalifikasiyasının  lazımi  dərəcədə 
olmasına təminat verir. Əməliyyatları yerinə  yetirmək üçün iş 
yerini qəbul edən cavabdeh rəhbər təhlükəsizliyi təmin etmək 
üçün lazımi tədbirlər görməlidir. Gərginliyi tam və ya qismən 
götürülmüş  elektrik  qurğularda  müəyyən  sadə  işləri  yerinə 
yetirmək  üçün  cavabdeh  rəhbərin  olması  vacib  deyil.  Belə 
hallarda briqadanın tərkibi naryad və ya sərəncam verən şəxs 
tərəfindən  təyin  edilir,  cavabdeh  rəhbər  funksiyasını  isə  iş 
icraçısı görür. 
İş  icraçısı  (kvalifikasiya  qrupu  IV-dən  aşağı  olmayan, 
1000V-a  qədər  gərginlik  qurğularda  isə  III  qrupdan  aşağı 
olmayan)  iş  yerini  qəbul  edir,  onun  hazır  olmasına  və  işin 
yerinə  yetirilməsi üçün tələb olunan təhlükəsizlik tədbirlərinin 
düzgünlüyünə cavab verir. 
Əgər  elektrotexniki  qurğuda  işlər  qeyri-elektrik  şəxslər 
tərəfindən görülürsə (məsələn, tikinti işləri və s.) onda naryad 
müşahidəçinin  adına  yazılır  (ancaq  işçilərin  elektrik 
təhlükəsizliyə cavabdeh olan şəxs).  
Təhlükəsizlik  texnikasının  qaydalarına  görə  məsul 
işçilərdən    birinə  (Cavabdeh  rəhbərə  və  iş  icraçısına  naryad 
verən)  iki  nəfərin  vəzifəsini  yerinə  yetirməyə  icazə  verilir. 
Məsələn, naryad verən cavabdeh rəhbərin, o, isə iş icraçısının 

---

132 
 
vəzifəsini görə bilər. 
İşləyən  elektrotexniki  qurğularda  əməliyyat  işlərini 
aparmaq  üçün  iki  nüsxədə  naryad  yazılır  (biri  iş  icraçısında, 
ikincisi  isə  qurğunun  növbətçisində  qalır).  Əməliyyat 
jurnalında  naryadın  nömrəsini  qeyd  etməklə  işin  başlanması 
və qurtarması vaxtları göstərilir. 
Daimi  növbətçi  olmayan  (məsələn,  yarımstansiya) 
elektriki qurğularda iş aparıldıqda, naryadın ikinci nüsxəsi onu 
yazanın özündə qalır. 
İş icraçısına, bir briqada və bir birləşmə üçün ancaq bir 
naryad verilə bilər. 
Təmir  briqadasında  dəyişiklik,  ancaq  cavabdeh  rəhbər 
və  ya  naryad  verən  şəxs  tərəfindən  aparıla  bilər.    Naryadın 
təsir müddəti 5 gündən çox olmamalıdır. Əgər iş bir neçə günə 
hesablanıbsa,  onda  hər  gün  briqadanın  işə  buraxılması 
naryadın qrafasında qeyd edilir. 
İşin  tam  qurtarması  tarixi  və  vaxtı  naryadın  sonunda 
qeyd edilir və işə cavabdeh rəhbər tərəfindən imzalanır.  
Təmir 
briqadasını  işə  buraxmazdan  əvvəl,  işə 
icazəverən,  cavabdeh  rəhbər  və  iş  icraçısı  birlikdə  iş  yerinin 
hazırlığı ilə bağlı texniki tədbirlərin görülməsini yoxlayırlar. 
İşin  yerinə  yetirilməsi  prosesində  nəzarət,  briqada  ilə 
həmişə  bir  yerdə  olan  iş  icraçısı  tərəfindən  yerinə  yetirilir.  İş 
yerində  bir  nəfərin  qalmasına  və  bir  nəfərin  işləməsinə  icazə 
verilmir. 
İşçilərə nəzarət edən şəxs müəyyən səbəblərdən iş yerini 
tərk etməli olsa və onu əvəz edə bilən cavabdeh rəhbər və ya 
naryad  verən  şəxs  yoxdursa,  onda  briqadanı  elektrik  qurğusu  
yerləşən  otaqdan  çıxarıb  oranı  qıfıllayırlar.  Bütün  hallarda 

---

133 
 
nəzarətçiyə    briqada  ilə  birlikdə  işləməyə  icazə  verilmir.  O, 
ancaq adamların işinə nəzarət etməli və elektrik təhlükəsizliyi  
qaydalarının pozulmasına imkan verməməlidir. 
Naryad  üzrə  bütün  işlər  qurtardıqdan  sonra  iş  yeri 
yığışdırılır  (briqada  tərəfindən)  işin  qurtarılması  barəsində 
naryada  imza  çəkir  və  onu  əməliyyat  işçisinə  təhvil  verir. 
Əməliyyat  işçisi,  təmir  olunmuş  elektrik  qurğusuna 
baxdıqdan,  iş  yerində  adamların  olmadığını    yəqin  etdikdən, 
kənar  əşyaların,  alətlərin  olmamasını  yoxladıqdan  və 
yığışdırılmış  iş  yerinin  təmizliyinə  fikir    verdikdən  sonra 
naryadda  qeydiyyatlar  aparmaqla  onu  bağlayır.  Naryadın 
bağlanmasından  öncə  müvəqqəti  torpaqlayıcılar  və  çəpərlər 
götürülüür,  daimi  çəpərlər  öz  yerlərinə  qoyulur,  işdən  əvvəl 
qoyulmuş  bütün  plakatlar  götürülür.  Qurğunun  işə 
buraxılmasına,  naryadı  bağladıqdan  sonra  izacə  verilir. 
Bağlanmış  naryadlar,  nəzarət  yoxlanması  üçün  bir  ay 
müddətində saxlanılır.