Xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti

- 211 - 
Konchilik
Yaponiyaning ko'plab sanoat davrida qazib olinadigan eng muhim mineral 
bo'lgan ko'mir endilikda kichik hajmda qazib olinmoqda. Ko'mir sanoati iqtisodiy
rentabelligi ancha past bo‘lgan sektor bo‘lib, ikkinchi jahon urushidan beri arzon 
xorijiy ko'mir va neft mahsulotlaridan foydalanish hisobiga zarar ko'rmoqda. 
Aksariyat ko‘mir konlari Hokkaydoda joylashgan. Mamlakatning deyarli barcha 
neft va tabiiy gaz resurslari Niigata prefekturasi hisobiga to‘g‘ri keladi. Tabiiy 
gazning kichik qismi Chiba va Fukusima prefekturalarida ham qazib olinadi.
Yaponiya energiya iste'moli darajasi 1990-yillarning o'rtalariga borib, o'nlab 
yillar mobaynida barqaror o'sib borgan. Aholi jon boshiga iste'mol qilinadigan elektr 
energiyasini iste'mol qilish ko'plab sanoati rivojlangan mamlakatlar uchun mos 
keladi. Ammo, neft va tabiiy gaz yoqilg‘isi uchun ancha past darajada bo'lmoqda. 
Eng katta energiya manbai - neft; deyarli barcha talablar import bilan ta'minlanadi. 
Uning muhim qismi Yaponiya kompaniyalari tomonidan qayata ishlab chiqarilgan 
mahsulaotlar hissasiga to‘g;ri keladi. Katta miqdorda import qilingan ko'mir 
umumiy iste'molning juda kichik qismini tashkil etib, tabiiy va suyultirilgan gaz 
uchun eng katta ko'rsatkichdir. 
2015 yilda Yaponiya energetikasining yarmi neftdan, beshdan biri
ko'mirdan, 14 foizi esa, tabiiy gazdan ishlab chiqarilgan. Yaponiya atom 
energiyasining to'rtdan bir qismini elektr ishlab chiqarishni amalga oshirdi, ammo, 
Fukusima-Daiichi atom reaktori falokati tufayli Yaponiya yadroviy dasturini 
tugatish bo'yicha katta istak paydo bo'ldi. 2016-yil sentabr oyida Yaponiya butun 
mamlakat bo'ylab 50 ta atom elektr stantsiyasini yopdi va bu mamlakatni yadro 
qurolidan xoli bo'lishga olib keldi.
Yaponiyaning tog'li hududlari mamlakatning keng ko'lamli gidroelektr 
salohiyatiga to‘sqinlik qiladi. Bundan tashqari, ko'pgina gidroelektr stantsiyalari yil 
oxirida bir necha oydan ko'proq vaqt mobaynida to'liq quvvat bilan ishlay 
olmaydilar, chunki mavsumiy o'zgarishlarning yog'ingarchilik miqdori va yetarli 
suv omborxonalarni qurish qiyin bo‘lmoqda. Gidrotexnik inshoot Markaziy Honshu 
(Shinano, Tenryu, Tone va Kiso daryolari bo'ylab), Toxoku va ba'zi qismlarida 

---