XORIJIY MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI
- 475 -
4.3.1-jadval
Ruminiya iqtisodiyotining umumiy tavsifi (2017 y.)
Bolgariya va Ukrainaning Qora dengiz bilan chegaradosh janubi-sharqiy Yevropa
chegaralaridagi hudud
Poytaxti
YaIM
Oltin
valyuta
Zahirasi
Tashqi
qarzi
BUXAREST,
$245,590 mlrd
$45.07 mlrd
$94.17 mlrd
Budjeti
Global
innovation
index
HDI
Daromadlar
:
$55.12 mlrd
Xarajatlar: $59.62 mlrd
42 (39.16)
50 (0.802)
Maydoni
110,879 kv km
Tabiiy
resurslar
neft (zaxiralar pasayishi), yog'och,
tabiiy gaz, ko'mir, temir javhari, tuz,
ekin maydonlari, gidroenergetika
Aholisi
7,101,510
Qishloq
xo’jaligi
sabzavot, meva, tamaki, sharob,
bug'doy, arpa, kungaboqar, shakar
lavlagi; chorvachilik
Umumiy
chegarasi
uzunligi
2,844 km
Bolgariya 605 km,
Vengriya 424 km,
Moldova 683 km,
Serbiya 531 km,
Ukraina 601 km
Sanoati tarkibi
elektr mashinasozligi va jihozlari,
to'qimachilik va poyabzal, engil
mashina va avtomobillarni yig'ish,
tog'-kon sanoati, yog'ochni qayta
ishlash, qurilish materiallari,
metallurgiya, kimyoviy moddalar,
Ishsizlik
Inflatsiya
Soliqlar
5.4%
1.1%
28.5%
YaIM tarkibi
Qishloq xo‘jaligi: 4.4 %
Sanoat:34.2%
Xizmatlar:63.3%
Gini index
BERI
Easy of
Doing
Business
28.3
47 (6.47)
77
Yirik
kompaniyalari
Adevărul Holding, Angst, Apulum,
Automobile Dacia, Banca
Transilvania, Căile Ferate Române,
Farmec, Jolidon, Mangalia shipyard,
Mega Image, Metrorex, Mobexpert,
YAIM
darajasi
48 (nominal)
41 (PPP)
Iqtisodiy
hamkorlik
EBRD, EU, WTO, OSCE, UN,
UNCTAD, UNESCO, UNIDO,
UNWTO
Davlat
boshqaruvi
Yarim prezidentlik
respublikasi
Jon boshiga
YaIM
$ 23,709,349
Manba
: Xalqaro tashkilotlarning rasmiy ma’lumotlari asosida mualliflar ishlanmalari (ciaworldfactbook.com,
britannica.com,
countrymattersltd.com,
un.org,
worldatlas.com,
focus-economics.com,
imf.org,
metrocosm.com,
statista.com ) asosida.
4.3.4. Tabiiy resurslar va Energetika
Ruminiya neft qazib oluvchi mamlakat bo‘lsada hozirgi kundagi miqdor
mamlakatning o'z-o'zini ta'minlash uchun yetarli emas. Garchi Yevropaning eng
katta neft qazib oluvchisi bo'lgan bo'lsa-da, uning zaxiralarining aksariyati Nikolae
XORIJIY MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI
- 476 -
Chaushesku davrida ishlatilgan. Natijada, bugungi kunda hudud neft va gazni
mahsulotlarini import qiluvchi mamlakatga aylangan.
Ruminiyada mineral qazib olish mamlakat ichki talabiga mos keladi. Energiya
ehtiyojlari, shuningdek, bitum va antrasit ko'mirni hamda neft xom-ashyosini import
qilishga majbur bo‘lmoqda. 2016 yilda mamlakatda taxminan 45 mln. tonna ko'mir,
4086 tonna volfram, 635 ming tonna temir javhari va 53 ming tonna ruxli ma'dan
qazib olindi. Mis, qo'rg'oshin, molibden, oltin, kumush, kaolin va floritning qazib
olish miqdori kamayib bormoqda.
Mamlakatning janubi-g'arbiy qismidagi Motru vodiysidagi yirik linyit
maydoni
Rovinari
va
Turceni
tumanlarida
joylashgan
ikkita
Ruminiya
elektrostantsiyasiga ega. Sobiq Ittifoq Ruminiyani urush tovon puli sifatida talab
qilgan Ikkinchi jahon urushidan so'ng Ruminiyani eng katta muammolardan biri,
boshqa yonilg'iga asoslangan elektr stansiyalarining juda cheklangan rivojlanshli
iqtisodiyotga ega edi. Shunga qaramay, 1951-60 yillarga mo'ljallangan va keyingi
rejalar bilan to'ldirilgan reja asosida energiya ishlab chiqarishda sezilarli o'sish
kuzatildi. Ushbu o'sishning asosi - har biri 200-10000 kilovatt quvvatga ega yirik
quvvatli loyihalar seriyasi bo‘lmish issiqlik va gidroelektr stantsiyalari qurildi (eng
katta quvvat Motru vodiysi linyit maydoniga o'rnatilgan). Ruminiyaning ko'plab
daryo tizimlari Tuna bilan birlashib, mamlakatga katta gidroenergetika salohiyatini
beradi. Temir darvoza binosida kamida uchdan besh qism elektr energiyasi ishlab
chiqariladi. 2000-yillarning boshlarida yana bir reaktor bo'lgan Cernavodåda, Duna
daryosida Kanada yordami bilan ikki yadroviy reaktor ishga tushirildi.
Tabiiy gaz
Ruminiya tabiiy gaz eksportchisi hisoblanadi. Ruminiyalik olim Lazar
Edeleanu dunyodagi birinchi marotaba neft mahsulotlarini oltingugurt dioksidi
bilan, boshqacha qilib aytganda, kimyoviy o'zgarishsiz ba'zi uglevodorodlar
guruhlaridan neftni ajratib olishni usulini amaliyotga tadbiq qilgan fan arbobi
hisoblanadi. Eng yirik ko'mir zaxiralari - bitumli ko'mir (yumshoq ko'mir) bo‘lib,
mamlakat miqyosidagi ko'mir ishlab chiqarishning yarmi faqat Jiu vodiysi hissasiga
to‘g‘ri keladi. Energiya bo‘lgan talabni qondirish uchun past sifatli linyit zahiralari
|