5-Tema. Tálim xızmetlerin qarıydarlarınıń minezi. Reje Qarıydarlar minez-qulqı faktorları analizi

---

5-Tema.Tálim xızmetlerin qarıydarlarınıń minezi. 
Reje 
1.Qarıydarlar minez-qulqı faktorları analizi. 
 
2.Tálim xızmetlerin qarıydarlar tárepinen qarar qabıllaw processi.
3.Tálim xızmetlerinde talaptı prognozlaw. 
Bazarda qarıydarlardıń hár-túrli minez-qulqların túsindiriw ushın quramalı 
modellerden paydalanıw kerek. Bul gruppaǵa tómendegiler kiredi: 
- sistemalı modeller - bul tovarlardı satıp alıw boyınsha barlıq qararlardı qabıl qılıw 
procesin sáwlelendiretuǵın modeller. Olar zárúrli faktorlardı hám olardıń óz-ara 
tásirin ańlatadı, 
- stoxastik modeller,itimallı ball járdeminde qarıydarlardıń bazardaǵı minez-
qulqların boljawǵa urınıw;qarıydar áste aqırın kirisiw hám shıǵıwdaǵı 
ózgeriwshilerinen ibarat bolǵan processge birlestiriledi. Biraq, bul modeller payda 
bolǵan faktorlardı sáwlelendirmeydi hám olardı baqlap bolmaydı, sebebi olar insan 
kepiyati menen baylanıslı ; 
- 
xoshametlew, 
qarıydarlardıń 
ózgeriwshen 
sharayatlarda 
arnawlı
xoshametlendiretuǵın qurallardan paydalanǵan halda minez-qulqların málim 
shártler tiykarında ózgerislerin izertlewge tiykarlanadı. 
Qarıydarlardı izertlewde tómendegi tiykarǵı baǵdarlardı inabatqa alıw maqsetke 
muwapıq: 
- kárxananıń ózine salıstırǵanda munasábet - marketing MIKStiń tiykarǵı
elementleri (kárxananıń ónimleri hám jańa ónimleri, modernizaciya etilgen yamasa 
jańa islep shıǵarılǵan ónimlerdiń qásiyetleri, baha siyasatı,nátiyjelililik) 
sharayatında kompaniya iskerliginiń túrli táreplerine munasábet. 
Tálim xızmetleriniń qarıydarları individual bolıp tabıladı fizikalıq shaxslar, 
kárxanalar (shólkemler) hám ulıwma miynet bazarı. Minez-qulıq tálim xızmetlerin 
qarıydarları kóplegen faktorlar menen belgilenedi quramalı, kóbinese kóp vektorǵa 
iye bolǵan makro hám mikro ortalıqlar qarar qabıllawǵa tásir etedi. Jeke qarıydardıń 
minez-qulqı tálim xızmeti (ulıwma tálim mektep pitkeriwshisi, tálim baslanǵısh hám 
orta kásip-óner tálimi mákemeleri, joqarı oqıw orınları,ekinshi joqarı maǵlıwmat 
alıwdı joybarlap atırǵan qánige yamasa menejer tálim yamasa bilimlerdi jetilistiriw) 
model menen xarakterlenedi. 
Marketing kózqarasınan, qarıydardıń minez-qulqı óz-ara baylanıslı háreketler 
procesi (kóbinese uzaq hám ajıratılǵan waqıt), bul mashqalanıń kórinisin (qáliplesiw 
tálimge bolǵan mútajlik), tiyisli maǵlıwmatlardı qıdırıw tálim mákemeleriniń 
mútajlikleri, usınıs -alternativlardı bahalaw,tańlaw hám onı tikkeley tutınıw 
processinde bahalaw tálim xızmetlerin (tálim alıw ) hám odan keyingi professional 
hám mártebe maqsetlerine erisiw ushın paydalanıladı. 
Bazarda qarıydar qararların qabıllaw procesi haqqında tálim xızmetlerin ishki 
hám kombinatsiyası tásir etedi. Tutınıw resursları - ekonomikalıq, 
kognitiv,demografik - soǵan qaray tańlawdıń anıq shegaraların belgileń tálim 
shólkeminiń aymaqlıq jaylasıwı, dárejesi hám kásip-óner tálimi baǵdarı, onıń sapası, 
bahası úyreniw hám basqalar. Psixologiyalıq faktorlar (motivatsiya, qádiriyatlar, 

---

sezimler, assimilyatsiya, munasábet) tálimdi ámelge asırıw kólemin aldınan belgilep 
beredi mútajlikleri hám tálim iskerliginiń ulıwma strategiyası. 
Social -materiallıq faktorlar (mádeniyat hám submadaniyat, social tiyisli,) 
ústinlikke iye ulıwma turmıslıq qádiriyatlar hám qádiriyatlardıń qáliplesiwine tásir 
etedi bilimlendiriw tarawındaǵı baǵdarlar, bul tábiy tásir etedi tálim xızmetlerin 
juwmaqlawshı qarıydar tańlaw. Marketing faktorlar (xızmetler assortimenti hám 
sapası, baha aralıǵı, siyasat, xoshametlew,xizmet kórsetiw) dıń parıqlanıwına úles 
qosadı alternativ bazar hám qarıydar tańlawın " qollap-quwatlaw". 
Tálim xızmetlerin bazarındaǵı shólkemlestirilgen qarıydarlar ushın qánigeler 
tayarlawdı finanslashtiradigan kárxanalar kásip-óner tálimi mákemelerinde 
(universitetler, texnikalıq mektepler, kolledjler), sonıń menen birge, kadrlar 
tayarlaw kárxanaları,xızmetkerlerdiń yamasa pútkildiń mamanlıǵın asırıw hám 
qayta tayarlaw qosımsha kásiplik sistema daǵı bólindiler (bólimler),biznes tálimi. 
Tálim xızmetleriniń shólkemlestirilgen qarıydarsı tálim hám tálim xızmetlerin 
tańlaw boyınsha qarar qabıllaw proces onı támiyinleytuǵın shólkem 
tómendegilerdiń tásiri menen xarakterlenedi. 
Shólkemlestirilgen qarıydar turpayı qarıydar minez-qulqlarınan parıq etedi jalǵız 
tártiptegi qarıydardıń bir qatar qásiyetleri sebepli 
Bul jerde qarıydar shólkem - yuridikalıq shaxs bolıp tabıladı. Shólkemlestirilgen 
satıp alıw sheshimi kóbirek adamlardı óz ishine aladı (qánigeler gruppaları ), ol 
(sheshim) jáne de aqılǵa say hám tuwrıdan-tuwrı finanslıq risktı óz ishine alǵanlıǵı 
sebepli tartıladı hámbiznes maqsetlerine erise almaslik. Shólkemlestirilgen satıp 
alınǵan zatlar bir gruppa professional sheshim ústinde qurılǵan, klient hám xızmet 
kórsetiwshi provayder ortasındaǵı jaqın sheriklik (ózara kelisimler), korporativ 
mádeniyat bazar jaǵdayı kompaniyalar maǵlıwmat infratuzilme sırtqı kórinis 
máseleler qıdırıw má g'lıwmat hám baha alternativlar wáde qılıw tańlaw baha 
tańlaw turaqlı sadıqlıq hám uzaq múddetli sheriklikti támiyinlew shólkemniń 
qánigelerge bolǵan mútajliklerin ámelge asırıwda tiyisli tayarlıq dárejesi hám klassı. 
baylanıslı.