Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

JK 241-moddasi 2-qismida 
ko‘rsatilgan shartlarning mavjudligida jinoyat haqida xabar bermaganlik 
uchun javobgarlikka tortilishi mumkin. Agar bajaruvchi jinoyatni 
oxirigacha yetkazishdan bosh tortsa yoki o‘ziga bog‘liq bo‘lmagan holda 
bajara olmasa va harakatni sodir etsa, ishtirokchilarning harakatini 
kvalifikatsiya qilish qiyinlashadi. Bunday holda tashkilotchi, dalolatchi, 
yordamchi tashkilotchilik, dalolatchilik, yordamchilikka suiqasd qilganlik 
uchun javobgar bo‘ladilar. 
Maxsus subyektli jinoyatlarda ishtirokchilikni kvalifikatsiya qilish 
masalasi ham alohida ko‘rib chiqishni talab etadi. Afsuski, ushbu masala 
hali to‘liq hal qilinmagan. Shuning uchun mazkur vaziyatda O‘zbekiston 
Respublikasining jinoyat-huquqiy doktrinasi va sud-tergov amaliyotiga 
tayanish darkor. Ularni tahlil qilishdan shu narsa kelib chiqadiki, maxsus 
subyekt belgilariga mos kelmaydigan shaxslar tegishli jinoyatni bevosita 
bajaruvchilar ham, birgalikda bajaruvchilar ham bo‘lishlari mumkin emas, 
ularning maxsus subyektli jinoyatni sodir etishdagi ishtiroki faqat 
335 

---

tashkilotchilik faoliyatida, dalolatchilik yoki yordamchilikda namoyon 
bo‘lishi mumkin. Xususan, agar JK Maxsus qismining tegishli moddasida 
maxsus ko‘rsatilgan jinoyat subyekti bo‘lmagan shaxs bevosita ushbu 
jinoyatni sodir etgan bo‘lsa, ya’ni amalda to‘liq yoki qisman uning 
obyektiv tomonini bajargan bo‘lsa, bu shaxs mazkur jinoyat uchun JK 28-
moddasining tegishli qismiga havola qilingan holda jinoiy javobgarlikka 
tortilishi shart.
Shuni nazarda tutish kerakki, maxsus subyektli jinoyatda 
ishtirokchilik vaziyatini shaxs jinoiy javobgarlik yoshiga yetmagan yoki 
aqli noraso bo‘lgan holatlardan ajrata bilish zarur. Ko‘rsatilgan ikki 
holatda ishtirokchilik haqida emas, balki bilvosita (vositachi) bajaruvchilik 
haqida gap ketadi.