Muloqot jarayonida lingvomadaniy muammolar

“PEDAGOGS” 
 international research journal ISSN: 
2181-4027
_SJIF: 
4.995
 
www.pedagoglar.uz
 


Volume-26, Issue-2, January - 2023
 
54
lug‘atlar shartlari Birinchi va ikkinchi jahon urushlari, , kamida 30 yil o‘tib ba’zi harbiy 
terminlarning qo‘llanilmasligi); 
•
Qisqartmalar; 
Ko‘p ma’noli harbiy terminlar; 
Rasmiy ish uslubi, boshqa funksional uslublar singari, o‘ziga xos kommunikativ 
maqsadga ega va shunga mos ravishda o‘ziga xos til uslublariga ega. Shunday qilib, 
ishbilarmonlik nutqining asosiy maqsadi ikki tomonning normal munosabatlarini 
ta’minlaydigan shartlarni aniqlash, ya’ni ishbilarmonlik nutqining maqsadi ikki tomon 
o‘rtasida kelishuvga erishishdir. Bu turli firmalar vakillari o‘rtasidagi ishbilarmonlik 
yozishmalariga va davlatlar o‘rtasidagi siyosiy pozitsiyalarni almashishga, 
shuningdek, Britaniya armiyasining harbiy nizomlarida qayd etilgan askarning huquq 
va majburiyatlarini belgilashga ham tegishli. Bu munosabatlarning barchasi rasmiy 
hujjat ko‘rinishida biron bir yo‘l yoki boshqa ifoda topadi - xat, eslatma, bitim, akt, 
qonun, nizom va hk. Hatto kelishuv shartlari aniqlanmagan, ammo ifoda etilgan 
hujjatlar ham ushbu shartlarning buzilishiga qarshi noroziliklar bildirish biznes 
nutqining asosiy vazifasi 
ikki yoki undan ko‘p manfaatdor shaxslar yoki tashkilotlar o‘rtasida kelishuvga 
erishish bilan bog‘liq. Rasmiy hujjatlar uslubining ushbu asosiy funksiyasi uning 
xususiyatlarini belgilaydi. 
Rasmiy ish uslubining o‘ziga xos xususiyati uning muayyan uslub 
xususiyatlarida aks etadi va faqat harbiy hujjatlarga xos bo‘lganini ko‘rish mumkin. 
Ushbu uslub nutqning hukmronlik xususiyatini, uning shaxsiy xususiyatini, aniqligini, 
ikki tomonlama izohlash, izchillik, ob’ektivlik, ravshanlik, rasmiyatchilik, 
stereotipiklik, o‘ziga xoslik, umumiylik, jiddiylikni istisno etishni nazarda tutadi. Aniq, 
ammo asosiy belgilar emas 
-
bu kichkina iboralar va atamalarning alohida tizimlari bo‘lib, ular pastki 
har bir uslub uchun farq qiladi. Ishbilarmonlik nutqini standartlashtirish (birinchi 
navbatda ommaviy standart hujjatlarning tili) rasmiy ish uslubining eng muhim 
xususiyatlaridan biridir. Standartlashtirish jarayoni asosan ikki yo‘nalishda 
rivojlanmoqda: 
a) tayyor, allaqachon ildiz otgan og‘zaki formulalar, stencils, shtamplardan keng 
foydalanish (masalan, mos keladigan maqsadlar uchun qisqartirilgan old 
qo‘shimchalar bilan standart sintaktik modellar) va hokazo, bu tabiiy hol, chunki bu ish 
hujjatlarining odatiy matnlarini tuzish jarayonini sezilarli darajada osonlashtiradi); 
b) bir xil so‘zlarni, shakllarni, burilishlarni, konstruksiyalarni tez-tez 
takrorlashda, o‘xshash vaziyatlarda fikrlarni ifodalashning bir xil turiga intilishda, 
tilning ekspressiv vositalaridan foydalanishni rad etishda
2
. 
2
Ismailov G‘. O‘zbek tili terminologik tizimida semantik usulda termin hosil bo‘lishi. Filol.fan.nomz.diss.avtoref.-
Toshkent, 2011.

---