masuliyati cheklangan jamiyatlarda hisoblashuv muomalalari hisobi
2.2.2- Jadval Qarshi tuman Qurbonov Elyor Qurbonovich fermer xo’jaligi ning ekin maydolarining tarkibi №
Ko’rsatkichlar
O’lchov
birligi
Yillar
2018yil
2016yilga
nisb. O’z -
garishi(%)
2016
2017
2018
1
Kungaboqar
ga
33
37
30
91
2
Don
ga
70
66
73
104
3
Jami ekin maydoni
ga
103
103
103
100
Jadval malumotlaridan ko’rinib turibdiki jamiyatda kungaboqar ekin maydoni 2016 yilda 33
gektarni tashkil etgan bo’lsa, 2017 yilda 37 gektarni tashkil etgan, 2018 yilda bu ko’rsatkich 30
gektarni tashkil etgan. 2018tyil 2016 yilga nisbatan paxta ekin maydoni 9 % ga yoki 3 gektarga
kamaygan. Don ekin maydoni 2016 yilda 70 gektarni tashkil etgan bo’lsa, 2017 yilda 66 gektarni
tashkil etgan, 2018 yilda bu ko’rsatkich 73 gektarni tashkil etgan. 2018 yil 2016 yilga nisbatan
paxta ekin maydoni 4 % ga yoki 3 gektarga ko’paygan.
Qishloq xo’jaligida ishlab chiqarish samarodorligini oshirish iqtisodiyotning eng dolzarb
muammolaridan biridir. Bu masalani ijobiy xal etilishi respublikani qishloq xo’jalik mahsulotlari
bilan taminlash muhim shartidir. Samaradorlik deganda, insonning u yoki bu faoliyatining
natijasi tushuniladi.
Ishlab chiqarishning iqtisodiy samaradorligini oshishi xo’jalikning daromadlarini
ko’paytiradi, ish haqini ko’paytirish uchun qo’shimcha mablag’ vujudga keltiradi va aholining
ijtimoiy sharoitlarini yaxshilashga imkoniyat yaratadi xar bir xo’jalikdan olinadigan mahsulot
xajmi yoki yalpi mahsulot qiymati albatta yer resurslari bilan bog’liq jarayondir. Chunki yer
qishloq xo’jalik mahsulotlari xoh dehqonchilik mahsulotlari bo’lsin, xoh chorvachilik
mahsulotlari bo’lsin ularni ishlab chiqarishda o’z tasirini 100 foiz o’tkazadi desak xato
qilmaymiz. Yerning unumdorligi qanchalik yuqori bo’lsa shu yerdan olinadigan mahsulot xajmi
xam hosildorlik darajasi ham yuqori natija berishi mumkin. Hosildorlik darajasi bu biror ekin
turidan olingan mahsulot xajmi (ts/ga) tushunish mumkin.Xo’jalikda qancha ko’p mahsulot
ishlab chiqarishga erishilsa xo’jalikda ishlovchi axolining extiyojini qondirish respublika
aholisini qishloq xo’jalik mahsulotlariga bo’lgan extiyojini qondirishga erishiladi.
Dexqonchilik qishloq xo’jaligining muhim tarmog’i bo’lib , u g’allachilik , paxtachilik
sabzavotchilik, polizchilik, uzumchilik kabi tarmoqlarni o’z ichiga oladi. Ularning xar biri xayot
uchun zarur bo’lgan oziq ovqat mahsulotlari, sanoatning ko’pgina tarmoqlari uchun esa
qimmatbaho xomashyo yetkazib beradi. Bu mahsulotlarga bo’lgan talab kundan kunga oshib
bormoqda.
Xalqimizning talab va extiyojlarini qondirish uchun esa fermer xo’jaliklarini shuning
dexqonchilik, chorvachilik soxasini iqtisodiy tahlil qilib borish katta ahamiiyatga ega . Tahlil
xo’jalik faoliyatini har tomonlama o’rganishga mavjud imkoniyatlarni aniqlash va shu asosda
arzon va ko’p yalpi dexqonchilik mahsulotlarini yetishtirish imkoniyatini yaratishga olib keladi.
Xo’jalikning dehqonchilik tarmog’ini tahlil qilishdan asosiy maqsad , yalpi mahsulot
yetishtirishni ko’paytirishda foydalanilmagan imkoniyatlarni aniqlash va hisoblab chiqish hamda
ularni ishlab chiqarish faoliyatiga jalb qilishga doir aniq takliflarni kiritish vazifalaridan
iboratdir.
30
Demak shunday ekan Qarshi tuman Qurbonov Elyor Qurbonovich fermer xo’jaligida keyingi 3
yilda mahsulot ishlab chiqarish dinamikasini ko’rib chiqadigan bo’lsak qo’yidagi jadvalda aks
ettirilgan.