mlrd tan artiq mikroskopiyaliq apiwayi organizmler, millionlagan
kolovratkalar, nematodalar,100 minlagan keneler, minlagan
buwin ayaqhlar, juzlegen jawm qurtlan ham mollyuskalar jasaydi.
Ism2 topiraqta onlagan ham
juzlegen million bakteriyalar,
mikroskopiyaliq
zamamqlar,
aktinomicetler
ham
basqa
mikroorganizmler boladi.
M.S.Gilyarovtm
bergen
magliwmatlanna
qaraganda,
topiraqtagi haywanlar togaylarda toplangan japiraq, shaqalardm
25% in qayta isleydi.
Topiraqta organizmler mugdan juda kop. Olar jasaw ortahgi
menen
baylanishgi darejesine qarap, 3 tiykargi ekologiyaliq
toparga bolinedi:
1. Geobiontlar
- topiraqta turaqli jasawshilar. Olardin
hamme rawajlaniw cikli topiraq ortahgmda otedi.
Tipik wakilleri
bolip, jawm qurti, kop gana birlemshi qanatsiz nasekomalar
esaplanadi.
2. Geofiller
rawajlaniwmin bir
bolegi yamasa qalegen bir
fazasi albette topiraqta otedi. Bul toparga kopshilik nasekomalar:
shegirtke, qonizlar kiredi. Lichinkalan topiraqta rawajlanadi,
ereseklen jer betinde jasaydi.
3.
Geoksinler
bul toparga ayinm waqitlarda waqtmsha
jasinmw ushm topiraqta jasawshilar kiredi. Misali: kop gana
yanm
qatti qanathlar, qonizlar, kemiriwshiler, sonday-aq inlerde
jasawshi sut emiziwshilerde kiredi.
Topiraqta ushirasatugm
organizmler
ozlerinin ulken-
kishiligine qarap tomendegi ekologiyaliq toparlarga bolinedi:
- Mikrobiont
topiraq organizmlerine tiykannan kopshilik
jasil, kok jasil suw otlan, bakteriyalar, zamamqlar ham apiwayi
haywanlar kiredi.
- Mezobiont
topanna mayda haywanlardan nemotodalar,
nasekomalardin
qurtlan ham keneler, jana quynqlilar wakilleri
kiredi.
178
22-suwret. Topiraq mezofaunasi (W. Danger, 1974):
Dostları ilə paylaş: