Mamleketlik universiteti jumanov m. A
Yüklə 3,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
radioaktiv
pataslaniw bolip tabiladi. Radioaktiv pataslamwdin tiykargi derekleri yadro quralin sinawlari, atom elektrostanciyalarmdagi janliwlar esaplanadi. Ortaliqtm radioaktiv pataslaniwi adamlar arasmda rak ham basqa keselliklerdin artiwina ahp keledi. Hawanin kushli pataslaniwi insan salamatligma, barliq organizmlerge keri tasir korsetedi. Qalalar ham sanaat rayonlarmda adamlar arasmda nerv, jurek-qan tamir, bronxit, emfizema, dem qispa ham okpe ragi keselliklerinin kobeyiwi bayqaladi. Qala hawasmda sanaat karxanalari ham transport shigindilannda kancorogen zatlar bolip (benz(a)piren, aromatik uglevodorodlar), olardm jugimli tasiri natiyjesinde rak kesellikleri kelip shigadi. Avtotransporttm shigindi gazlerindegi qorgasin birikpeleri de insan den sawligi ushm qawipli esaplanadi. Atmosferadagi turli zaharli gazler osimlik ham haywanlarga da ziyan jetkizedi. Kukirt gazi, ftorli vodorod, qorgasin, xlor ham basqalar osimliklerge asirese kushli tasir korsetedi. Osimliklerdin nabit boliwi, onimnin kemeyiwi, fotosintez intensivliginin ozgeriwi bayqaladi. Hawanm kushli pataslaniwi bazi iiy haywanlarmin nabit boliwma alip keledi. Atmosfera hawasmdagi pataslandmwshi zatlardin insan organizmine tuwridan-tuwri yamasa tikkeley ziyanli tasir korsetpeytugm mugdari yaki ruxsat eligen mugdar REM dep juritiledi. Bunda ziyanli birikpelerdin adamnm miynet iskerligine ham keypiyatma ziyan jetkizbewi de nazerde tutiladi. Hawa pataslamwimh turaqli REM nen joqan boliwi xaliqtih keselleniw darejesiniri keskin artiwma alip keledi. Xahq jasaw ormlannda hawanin pataslanganliq darejesi ham tasiri REM korsetkishleri boyinsha belgilenedi. Atmosferanin pataslaniw indeksi (API) kompleks korsetkishi de qollamldi. Turli zatlardm tasir darejesine qarap har turli REM korsetkishler belgilengen. Misali, tomendegi REM korsetkishlerin ajiratiw mumkin: iyis gazi-3 mg/m3; kukirt qosoksidi-0.05 mg/ m3; xlor-0.03mg/m3; fenol-0,01mg/m3; formaldegid-0.003 mg/m3; qunm-0,05 mg/m3 ham basqalar. REM korsetkishleri turli mamleketlerde panqlaniwi mumkin. 340 Atmosfera pataslaniwin normalaw ushm sanaat ham transporta jol qoyiliwi mumkin bolgan taslandilar -PDV normalari belgilenedi. Har bir derekler ushm aymqsha PDV normalari tastiyqlanadi. Usi normaga amel qiliw hawa pataslamwinm REM darejesinde bohwin tamiyinleydi. Yüklə 3,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|