Davlat xarid I

1 TocyaapcTBeHHHe 3aKynKK. http://www.ebrd.com/russian/pages/
 
sector/legal/procurement.shtm

---

E lda davlat xaridini xalqaro darajada ta rtib g a soluvchi 
qonunchilik sirasiga awalo, Xalqaro savdo tashkiloti (XST)ning 
«Hukumat xaridi to‘g‘risida»gi Kelishuvni ko‘rsatib o ‘tish mumkin. 
E l darajasida tartibga solish esa, davlat ehtiyojlari uchun xaridni 
yagona shartlar asosida amalga oshirishni ta’minlovchi qator huquqiy 
aktlar mavjud1.
Shuni ta’kidlash joizki, 2004- yildan 2006- yilgacha bo'lgan 
davr, o‘tish davri sanalib, bir paytda «eski» yo‘riqnomalar bilan 
bir vaqtda uning о‘m ini bosuvchi «yangi» yo'riqnom alar bilan 
parallel ravishda amal qildi.
Elda davlat xaridini tartibga soluvchi huquqiy bazani takomil- 
lashtirish quyidagi yo'nalishlarni o‘z ichiga oladi2:
— odatda, tabiiy monopoliyalar sanaluvchi ayrim iqtisodiyot 
sektorlarini (suv ta ’m inoti, energetika, tra n sp o rt va pochta 
xizmatlari sohasi) davlat xaridi buyicha umumiy qonunchilikning 
amal qilish doirasidan chiqarish;
— yangicha biznesni yuritish va hisob shakllari: konsessiya 
hamda xususiy va davlat sektori o‘rtasidagi boshqa shakldagi 
hamkorlik;
— elektron xaridni tashkil etish.
El davlat xaridini nafaqat davlat boshqaruv organ lari faoliyatini 
joriy ta ’m inoti, balki davlatning ijtim oiy siyosatini amalga
Quyidagi to'rt El direktivasi davlat xaridini tartibga soladi:
— 1992-yil 18- iyul «Jamoat xizmatlari bo'yicha shartnomalami taqdim 
etish jarayonini muvofiqlashtirish haqida»gi 92/50/EES raqamli Yevropa 
Kengashi deriktivasi;
— 1993- yil 14- iyun «Jamoat uchun mol o ‘tkazib berish bo‘y k h a 
shartnomalami taqdim etish jarayonini muvofiqlashtirish haqida»gi 93/ 
36/EES raqamli Yevropa Kengashi deriktivasi;
- 1993-yil 14-iyun «Jamoat ishlari bo‘yicha shartnomalami taqdim 
etish jarayonini muvofiqlashtirish haqida»gi 93/37/EES raqamli Yevropa 
Kengashi deriktivasi;
- 1993-yil 14-iyun «Suv, energitika, transport, telekommunikatsiya 
sohalari uchun xarid jarayonini muvofiqlashtirish haqida»gi 93/38/EES 
raqamli Yevropa Kengashi deriktivasi.
2 А. Храмкин.
Международный опыт построения системы гос­
закупок. http://www.epgz.ru/_goszakaz/public

---

oshiruvchi m uhim qurol sifatida qaraydi. Xususan, Elining 
«Ijtim oiy siyosatni yuritishda davlat xarididan foydalanish 
to ‘g‘risida» gi Kommyunikesida: «...davlat va jamoat ehtiyojlari 
uchun m ahsulotlam i yetkazib berish shartnomalarini tuzishda 
ijtimoiy maqsadlami e’tibordan chetda qoldirmaslik kerak» deyiladi.
Ijtim oiy dasturlarni amalga oshirish mavjud qounuchilik 
doirasida amalga oshirilishi alohida qayd etilgan. Shuningdek, 
x arid n i am alg a oshirish ja ra y o n id a ijtim oiy yondoshuvni 
ta’minlashda quyidagilar m uhimdir1:
— ish sharoitlari talablarini o ‘z ichiga oluvchi shartnoma 
shartlarini ishlab chiqish;
— mol yetkazib beruvchini to ‘g‘ri tanlash;
— qonunchilik bo‘yicha ijtimoiy sohaga to‘g‘ri kelmaydigan 
mol yetkazib beruvchilami mol yetkazib beruvchilar ro‘yxatidan 
chiqarish;
— mol yetkazib beruvchilami tanlashda qo'shimcha ijtimoiy 
mezonlardan foydalanish.
Yuqoridagi hujjat davlat buyurtmalarini joylashtirishda ekologik 
siyosatni ham amalga oshirishni nazarda tutadi, ya’ni zaruriy 
texnik-texnologik xususiyatlarni ishlab chiqish, xomashyo va 
materiallardan foydalanish, mos ravishda mol yetkazib beruv3
chilami tanlash, ekologik talablami inobatga olgan holda eng 
yaxshi taklifni baholash uchun tavsifnomalar berish va hakazo.
Elga kiruvchi mamlakatlarda davlat xaridi hozirgacha milliy 
qonunchilik asosida davlat boshqaruv organlari tomonidan amalga 
oshiriladi. Ammo, bunda nafaqat xaridni tashkil etish bo‘yicha 
milliy qonunchilik, balki Evropa hamkorligining qonunchiligi va 
tavsiyalariga ham katta e’tibor qaratiladi.
El davlatlarida davlat xaridini tashkil etish bo'yicha yagona 
umummilliy qonun shakllantirilgan va uning asosiy maqsadlari 
quyidagilardan iborat:
— minimal xarajat qilish evaziga davlat ehtiyojlari uchun qilina- 
digan xaridni optimallashtirish;
1