Odam genetikasi

Gen modifikator 
- boshqa genlar ta’sirini o ‘zgartimvchi gen.
Gen operator 
- axborotlaming tuzilmaviy genlardan oqsilga 
o ‘tishini o ‘zlariga ta’sir etgan oqsillanishini ta ’minlovchi genlar.
Gen regulyator 
- tuzilmaviy genlaming ta’sirini nazorat qiluvchi 
gen.
Genlarning tutashuvi 
- genlaming bitta xromosomaning o‘zida 
joylashuvi.
Genom m utatsiyalari 
- genomning o ‘zgarishi, genomdagi xro- 
mosomalar sonining o‘zgarishi.
Genoterapiya 
- kasal genni davolash - kelajakda qo‘llaniladigan 
fan. Gen injeneriya bo‘limlaridan biri.
Gen penentrantligi 
- genning namoyon boiuvchanligi. Penen- 
trantlik darajasi tashqi muhit sharoitiga bog‘liq. 100% penentrant- 
likda mazkur populyatsiyaga kiradigan hamma individlar gomozigot 
holatdan dominant yoki retsessiv genga ega bo‘ladi. 50% penentrant- 
likda belgi faqat mazkur genga ega bo‘lgan 50% individumlarda yu­
zaga chiqadi, xolos.
Genofora 
- halqasimon giplod DNK ipi, prokariotlaming «xro- 
mosomasi».
Germofroditizm 
- ikki jinsli germafrodit-qadimiy Yunonning 
afsonaviy mavjudoti - Germes va Afrodit o‘g ‘li: xudolar irodasiga 
ko‘ra Salmakida nimfasi bilan bir tanaga qo‘shilgan; erkak va ayollik 
jinsiy belgilariga ega organizm.
Geterogam etalar 
(grekcha heteros - boshqa gametalar) - bir xil 
jinsiy xromosomaga ega bo‘lmagan jinsiy hujayralar (masalan: odam
186

---

va boshqa sut emizuvchilaming X yoki Y-xromosomaga ega bo‘lgan 
spermatozoidlari).
Geterozigota 
(getero+zigota) - gomologik xromosomalari 
muayyan genning har xil allellarini tutgan organizm yoki hujayra.
Geterozis 
(grekcha heterosis - o ‘zgarish, aylanish) - o ‘simlik 
va hayvonlaming duragaylash yo‘li bilan olingan xillarining 
boshlang‘ich ota-ona shakllariga nisbatan yashashga chidamliligi, 
sermahsul bo‘lishi va kuchliroq o‘sish hodisasi. Atama J.Shell to- 
monidan (1914-y.) taklif etilgan.
Geteroploidiya 
- hujayralarda buzilgan (gaploid karrali 
bo‘lmagan) xromosomalar to‘plami boiishi. Geteroploidiya - gen 
balansining og‘ir o ‘zgarishlarga olib keladigan hodisa. Geteroploidi- 
yaning ikki turi tavofiit qilinadi: polisomiyalar (2p+l, 2p+2 ...) va 
monosomiyalar (2p-l).