Iqtisodiyot asoslari

Boshqa bir xil sharoitlarda talabning oshishi narxning va taklifning 
o’sishiga olib keladi. 
Talabning kamayishi 
Bu holatda D
1
D
1
– boshlang‘ich qiyshiq chiziq, OR, – muvozanat narxi 
OQ
1
talab va taklifning hajmi deb faraz qilamiz. Talab kamayganda qiyshiq 
chiziq DD tomonga ko‘chadi. Bu mavjud bo‘lgan narxdan tovarning 
tanqisligini keltirib chiqaradi, chunki OR, narx o‘rnatilganida talabning 
hajmi endi taklifning hajmidan kam bo‘ladi. Narxlar shkalasida qalin chiziq 
bilan ko‘rsatilgan bu ortiqchalik narxning tushishiga olib keladi. U tushib 
borgan sari taklif yangi muvozanat narxi OR o‘rnatilgunicha kamayib bora-
di. Bunday narx o‘rnatilgach talabning hajmi (OQ) taklifning hajmi (OQ) ga 
teng bo‘ladi. 
D 
D 
D
1
D
1
 
Q 
P 
Q
1
P
1
 

---

53 
Boshqa bir xil sharoitlarda talabning cusayishi narxning va tak-
lifning pasayishiga olib keladi
. 
Taklifning o‘zgarishi. 
Taklifning qiyshiq chizig‘idagi ko‘chishlar boshqa omillar o‘zgarmay 
qolganida narxning o‘zgarganligi tufayli sodir bo‘lgan. Taklif hajmining 
bunday o‘zgarishlari uning kengayishi yoki qisqarishi deb ataladi. 
Narx 
Miqdor 
(a)
narxning o‘zgarishi taklifning o‘zgarishiga olib keladi. 
narx 
miqdor 
(b) taklif qiyshiq chizig‘ining SS dan S
1
S
1
ga ko‘chishi tak-
lifning oshganligini ko‘rsatadi, uning S
1
S
1
dan SS ga surilishi 
esa taklifning kamayganidan dalolatdir. 
S 
S 
Q 
P 
Q
1
P
1
 
S
1
S 
Q 
P 
Q
1
0 
S
1
S 

---

54 
Taklif qiyshiq chizig‘ining ko‘chishini taklifning shart-sharoitlari 
o‘zgarishi yuzaga keltirib, bu qo‘shimchalar esa taklifning oshishini yoki 
kamayishini ko‘rsatadi, aks ettiradi.