O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi

12.2 – masala.
Mustaqil qo‘zg‘atishli o‘zgarmas tok motori 12.1-rasmda 
ko‘rsatilgan yuklanish diagrammasi xarakteristikalari bo‘lgan rejimda ishlaydi. 
Parametrlar M
1
= 160Nm; M
2
= 100Nm; M
3
= 40Nm; = = 10s; = 20s;
ω
maks
= 104,5 1/s. Tsikl takrorlanadi, bu esa ish rejimini uzluksiz deb qabul qilish 
imkonini beradi. Motorning kerakli quvvatini cheklangan qizish harorati bo‘yicha 
hisoblansin. 
Echimi: Motor o‘zgarmas qo‘zg‘atish oqimi bilan ishlagani uchun. Ekvivalent 
moment usulidan foydalanamiz. 
M
e
=
; 
M
e
 = 107,5Nm 
Motorning nominal quvvati quyidagicha bo‘lishi kerak. 
P
n
 ≥ M
e
 · ω
maks
 = 11,2 kWt 
Motorning qizishi asosan uning ishlash rejimiga bog‘liq bo‘ladi. Agar motor 
uzluksiz rejimda ishlayotgan bo‘lsa, momentning dinamik tashkil etuvchisi uning 
qizishiga kam ta’sir qiladi va quvvatni statik moment asosida hisoblasa ham 
bo‘ladi. 
Agar motor tez – tez yurgazish va to‘xtatishlar rejimida ishlasa, unda 
momentning dinamik tashkil etuvchisi kattagina qiymatga ega bo‘ladi. Bunday 
holatda avval M=1,25 – 1,3M
q
shart bo‘yicha motorni tanlab, keyin uni qizishga 
hisoblashga to‘g‘ri keladi. Hisoblash usuli esa uchala usuldan biri bo‘la oladi. 
Motorni oldindan tanlash momentning dinamik tashkil etuvchisini hisoblashda 
uning inersiya momentidan foydalanish uchun kerak bo‘ladi. Quvvatni hisoblash 
ketma – ketligi motor ishlash rejimiga bog‘liq bo‘ladi. 
Uzluksiz ish rejimi (davomiy). S1. 
1.
Ishlab chiqarish mexanizmining quvvati aniqlanadi. Biroq agar ish davomida 
yuklama o‘zgarsa unda ekvivalent quvvat aniqlanadi (moment yoki tok). 

---

334 
P = 
,
(12.6) 
Bu yerda F‘, M – motor valiga keltirilagan kuch va qarshilik momenti. N,
Nm, va 
- mexanizmning chiziqli tezligi va motorning burchak tezligi.
m/s, s
-1
, - uzatmaning F.I.K. 
2.
P
n.mot
>K
z
∙P (12.7) shartga ko‘ra katalogdan motor tanlanadi. 
Bu yerda R
n.mot
– katalog bo‘yicha motorning nominal quvvati. 
K
z
=1,05÷ 1,2- qarshilik kuchlarini inobatga oluvchi zaxira koeffitsienti. 
3.
Zarurat bo‘lsa elektrmotor, yurgazish shartlariga ko‘ra ortiqcha zo‘riqish 
qobiliyatiga ko‘ra tekshiriladi. 
M
maks
 ≥ K
z
 (M
s
 + M
d
) = K
z
 (M
q
 + J
∑
)
(12.8) 
Bu yerda M
q 
- statik qarshilik momenti
M
d
– dinamik moment 
J
∑
- elektr motor valiga keltirilgan inretsiya momentlar yig‘indisi. kg.m
2
. 
- yurgazish vaqti. 
Qisqa tutashtirilgan asinxron motorlar yurgazish momenti bo‘yicha tekshiriladi. 
M
n
 ≥ M
q.n
 · K
z
;