Abdulla sher axloqshunoslik
Abay. Tanlangan asarlar. Т ., G ‘.G ‘ulom nomidagi Adabiyot va san ’at nashriyoti
Yüklə 48 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
1 Abay. Tanlangan asarlar. Т ., G ‘.G ‘ulom nomidagi Adabiyot va san ’at nashriyoti
1995, 90-b. ’ www.ziyouz.com kutubxonasi Chunonchi, risola davomida, ayniqsa uning birinchi faslida, qora va oq ranglarning majoziy ham da botiniy mohiyati o ‘ziga xos tarzda ifodalanadi. Qora mehnati tufayli dunyoni yashnatayotgan insonlar qalbining oqligi, oq tana-yu oq bilak kimsalar qilayotgan ishlarning qoraligi ta ’kidlanadi va ular shu orqali axloqiy mazmun kasb etadi. Anbar otin shunday deb yozadi: «U1 qaro xalq oftob so‘zanida m ehnat qilib, o ‘zlari har qancha kuyganlari holda, hosillarini ham tovoqlariga tuhfa qilurlar. Misol andoqdurki, qazon bovujud qoradur, o ‘zi o ‘tda kuyib qaro bo‘lg‘oni holda ovqat pishurib odamlarni to ‘ydirur. Qarolar bordurlarki, alar o ‘zlari qaro bo‘lg‘oni holda, m a’rifat nuri siyratlarida to ‘ladur va ul nurlarni fasohat va til durdonalari vositasi ila olamg‘a oq shu’la socharlar. Misol uldurki, qaro charog1 o‘zi qaro yog‘, kuyundig‘a giriftor b o ig ‘oni holda, nuri ilan kulbani ravshan qilur».1 Risolaning ikkinchi faslida Anbar otin o ‘sha davrdagi ayollar ahvolini, ularning bevosita va bilvosita ijtimoiy kamsitishlar natijasida o ‘z iqtidori, iste’dodi, latofatini namoyon qila olmasliklarini aytib o ‘tadi. Ular, hatto, ko‘cha-ko ‘ylarga zarurat yuzasidan, masalan, qarindosh-urug‘larini ko‘rgani borish uchun chiqqanlarida, eski paranjiga o ‘ranib, kampirlar kabi bukchayib yuradilar. Chunki, agar qaddi-qomatini adl tutib, yoki ochilib-sochilib yursalar, ularga erkaklar tajovuz qilishlari mumkin. Bunday axloqsizlikning ildizi ijtimoiy adolatsizlikka borib taqaladi: kambag‘alligi tufayli uylanish, oila boshlig‘i bo‘lish huquqidan mahrum bo‘lgan bunday erkaklar shayton vasvasasiga tushib, shahvoniy nafslarini tiyolm ay qoladilar. Lekin taraqqiyparvar shoira kelajakka katta ishonch bilan qaraydi: bu ijtimoiy-axloqiy illatlar albatta o‘tib ketadi, hurlik, tenglik zamonlari keladi. Mana, bu haqda Anbar otinning o‘zi nima deydi: «Bir zamoni bo‘lurki, kamina mushtipar kabi olijanob orzu qilg‘ondan ziyoda bo‘lur... alarni mazlumalar avlodi xatarsiz tavallud o ‘lub, yaxshi parvarish topub, xushro‘y va xushxo‘y, botamiz va vatando‘st, serg‘ayratu m e h m o n d o ‘st b o ‘lub, kam olg‘a yetur. Ul zam onda b arch a xalq sohibjamol bo‘lur... Ul zam onda odam axloqi ul darajag‘a yeturki, xurusi mijoz gala xotunlik rusumini tark etar va har er bitta xotin ila farog'atvor kun kechirg‘ay... Yüklə 48 Kb. Dostları ilə paylaş:
|