Abdulla sher axloqshunoslik

1 Byron. Don Juan. М ., Foreign language publishing h ouse, 1948. P. 124.
295
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

qabilidagi to ‘y uchun ko‘p hollarda necha yilar davomida yaxshi yemay, 
yaxshi kiymay, quruq non-choy bilan kun o‘tkazib yashash kerak bo ladi. 
Bunday «orzu-havas»laming tagida yo odamlar nima der ekan degan 
qo‘ruv yoki maqtanish, kibr, birovlarga o ‘zini ko‘z-ko‘z qilish kabi illatlar 
yotadi. Eng yomoni shundaki, bunday oilada sog lom m uhit qaror 
topmaydi, dasturxon ustida, bo‘sh vaqtlarda bolalardan «qutulib olish» 
uchun ko‘proq pul topish haqida tinmay so‘zlanadigan, falonchining 
to ‘yi mundog1 o ‘tibdi, u unday qilibdi, bu bunday qilibdi, degan mayda 
gaplardan nari o'tilmaydigan bo‘lib qoladi, axloqiy ideallar xiralashadi, 
estetik did o ‘tmaslashadi, ijtimoiy m a’naviy intilishlar nihoyat darajada 
sustlashadi. Bu masalaning bir tomoni. Ikkinchi tom oni ham bundan 
yaxshi emas: oilada totuvlik yo‘qoladi, er va xotin o ‘rtasida moddiy 
yetishmovchiliklar, «sandiq to ‘lmayotgani» borasida tez-tez aytishishlar, 
ta ’na-dashnom lar, janjallar bo‘lib turadi, ba’zan ular katta oilaviy 
mojarolarga ham aylanib ketadi. Bunday eskicha-an^anaviy oiladagi muhit 
atrofdagi boshqa oilalarga ham salbiy ta’sir ko‘rsatadi, jamiyatning zaif, 
m a’naviy saviyasi past halqasi sifatida millat tarbiyasini ma lum ma noda 
buzadi. Ayni paytda o‘z a ’zolarining ham «gap-so‘zdan» qo'rqadigan, 
m aqtanchoq, ijtimoiy-siyosiy «savodsiz», um rini kundalik mayda 
tashvishlar bilan o'tkazadigan odamlar bo‘lib qolishlariga olib keladi.
Y angicha zam onaviy oiladagi m u h it esa b u n in g aksi. to y- 
m a’rakalarda eng yomon illat bo‘lmish isrofgarchilikka yo‘l qo‘yilmaydi. 
Ularga ketadigan ortiqcha sarf-xarajatlar imkoni boricha qisqartirilib, 
asosiy mablag1 oilaning farovonligini, intellektual va maishiy darajasini 
yuksaltirishga yo‘naltiriladi. Bunday oilada totuvlik, xotirjaml ik qaror 
topadi, dasturxon ustidaga suhbatlar yangi kitoblar, filmlar, ijtimoiy- 
siyosiy yangiliklar, in te rn et xabarlari ustida b o rad i, dam olish 
maskanlariga borish rejalari tuziladi; asosiy xatti-harakat farzandlarning 
oliy m a’lumotli b o ‘lishiga, zamonaviy kasbiy mahoratni egallashiga, 
ularni xalq va V atan faxrlanadigan shaxslar b o ‘lib yetishishlariga 
qaratiladi.
Agar eskicha-an’anaviy oilaviy m uhit O'zbekistonda erkin demokratik 
fuqarolik jamiyati qurilishiga to'sqinlik ko‘rsatsa, yangi zamonaviy oila 
muhiti uning tezroq ro‘yobga chiqishi uchun muhim omil b o ‘lib xizmat 
qiladi.