376
Misal. Fermer təsərrüfatında landşaftın ekoloji davamlılığını təyin
etmək tələb olunur.
Ilkin məlumatlar. Təsərrüfat yerlərinin sahəsi: şum – 495 ha (şum dik-
liyi 3
0
olan yamacda, torpaq –
güclü qələviləşmiş qaratorpaq, ağır gillicəli),
meşə və meşə əkinləri –3 ha (o cümlədən iynəyarpaqlı müşə - 1,9 ha, meşə
zolaqları –1,1 ha), bağ –0,1 ha. Biçilməyən, biçilən və otarılan xam torpaq-
lar 3-4
0
yamaclarda –116 ha (o cümlədən çəmənlik – 26 ha, otlaq – 90 ha).
Su hövzəsi (nohur) –lilləşmiş –1,05 ha. Abadlaşdırılmış sahə -0,25 ha, yolun
sahəsi – 0,065 ha.
Həlli.
1.
(3.35) formuluna uyğun olaraq landşaftın sabit elementlərinin sahə-
sini tapırıq: 1,9 + 1,1 + 0,1 + 26 + 90 = 119,1 ha və qeyri-sabitlər: 495 +
1,05 + 0,25 + 0,065 =496,365 ha; uyğun olaraq, Э
ya
= 0,24. Belə ki, Э
ya
˂
0,5 olduqda fermer təsərrüfatının aqrolandşaftının abiotik göstəricilər üzrə
qeyri-sabitliyi yaxşı nəzərə çarpır (cədvəl 3.47).
2.
(3.36) formuluna əsasən aqrolandşaftın biotik parametrlər üzrə da-
vamlılıq dərəcəsini təyin edirik: [(1,9 . 0,7 . 0,38) + (1,1 .0,43 . 0,7) + (0,1 .
0,43 . 0,7) + (26 . 0,7 . 0,62) + (90 . 0,7 . 0,68) + (1,05 . 0,7 . 0,79) + (495 .
0,14 . 0,7) + (0,25 . 0,7 .0) +(0,065 . 0,7 .0)] / 615,465 = 0,17, yəni Э
yb
˂
0,33 (cədvəl 3.53), uyğun olaraq, biotik faktorlara görə təsərrüfatın aqro-
landşaftı qeyri-sabitdir.
Torpaq ehtiyatlarına antropogen təsirin dərəcəsi 5 ballıq şkalanın kö-
məyilə təyin oluna bilər (Koçurov B.İ., 2003) – cədvəl 3.47-ə bax.
Dostları ilə paylaş: