487
“Baronessa Səid, lütfən deyərsinizmi, bizə qəhvə
gətirsinlər? Elə bilirəm ki, sizin bu müştərək yaradıcılığınızı
lazımınca qeyd eləmək lazımdı...”
Amma o bir həqiqəti nəzərə almırdı: qadınlar iki halda hər
şeyə qadirdilər: birincisi, nəyinsə uğrunda mübarizə aparanda, ikin-
cisi, artıq itirməli bir şey qalmayanda...
***
Mübaliğəsiz, Leo Əsəd bəyi o qışdan “Əli və Nino” çıxar-
dı, dayaqları sarsılmış həyatına müvazinət gətirdi, Erikadan
sonra boşalmış ömrünü mənalandırdı, uşaqlığı və
yeniyetməliyilə bağlı xatirələrini silkələyib oyatdı. Ondan
ötrü gördüyü iş elə-belə iş deyildi, ömrünün o dövrünə verdi-
yi borcuydu. Qurban Səidin kim olduğu barədə də cidd-
cəhdlə baş sındırmamışdı; bu illər ərzində əlyazmasının
taleyilə maraqlanmamışdısa, deməli, başında qəza vardı, ya
da bəlkə, heç həyatda deyildi.
Yazın ortalarında işini bitirib baronessa Elfrida fon Ehren-
fels fon Bodmershofa verdi.
“Belə bir kitab mənim də planımda var, – dedi, – adını da
müəyyənləşdirmişəm: “Sevgidən bixəbər kişi”. Həyatımı
qələmə almaq istəyirəm, həm də özümə rəhmim gəlmədən...”
“Çox gözəl fikirdi, – Elfrida məmnun halda dilləndi. – Elə
indidən mətbuata xəbər ötürmək olar ki, Əsəd bəy yeni əsər
üzərində işləyir, qoy kitab nəşr olunana qədər oxucular xəbər
tutsunlar”.
“Olar”, – Leo-Əsəd bəy razılşdı.
Bu fikir ağlına qəfildən gəlsə də, həmin məqamda o kitabı
doğrudan da yazmaq istədi. Amma öz duyğularını qələmə
almaq iqtidarında deyildi, görünür, Erikanı unudanacan belə
də olacaqdı. Başını qatmaq, bu barədə düşünməmək xətrinə
Rolf Passerin “əl gəzdirmək üçün” verdiyi qovluğu açdı: Ənn-
Mari Selinkonun “Mən bir çirkin qız idim” romanının əlyaz-
masıydı. Nə olar, oxuyub ora-burasını düzəldər, naşirə söz
verib...
488
Aprelin iyirmisində Lüsi Tal Elfridayla müqavilə bağladı.
Əlbəttə, əlyazmanın Lüsinin təklif elədiyi digər adını – “Ölən
Şərq”i də müqaviləyə salmışdılar, görünür, Lüsi atasından
nəsə eşitmişdi, həmin ad altında eyni kitabdan söhbət getdi-
yini güman eləyibmiş. Əlbəttə, bu Əsəd bəyin xoşuna gəlmədi,
amma kitabın çap olunacağından məmnun idi...
O günlərdə Ehrenfelslərin evində kiçik ziyafət
düzəltmişdilər, Ömər-Rolfun ad günüydü. Leo Əsəd bəy dos-
tuna çox bəyəndiyi “İslam Şərqi” kitabını aparmışdı. Aftoqraf
da yazmışdı: “Din qardaşıma salam. Azərbaycanlı Əsəd bəy. Vya-
na. Ad günü münasibətilə. 28 aprel 1937-ci il”. Düzdü, ərəb hü-
rufatıyla Azərbaycan türkcəsində yazdığı sözlərdə bir neçə
xəta buraxmışdı, amma bu ogünkü ovqatını korlamaq iqtida-
rında deyildi. Həm də belə şeylərə fikir verməyə halı yox idi:
artıq Erikayla bağlı üzüntüləri təzədən başlamışdı.
Əslində, yaddaşını narahat eləyənlər üç nəfər idi: Adolf
Hitler, Benito Mussolini və Erika Lyövendal...
Hadisələrin gedişindən belə görünürdü ki, fürerin əli gec-
tez Vyanaya çatacaq, burda da yəhudilərin məşəqqətli günləri
başlayacaq. Buna görə Mussoliniyə sığınmağı yeganə çıxış
yolu sayırdı, onun rəsmi bioqrafı olmaq iddiasından hələ də
əl çəkməmişdi. Covanni Centile bundan ötrü var-qüvvəsilə
çalışırdı, amma hələ Düçenin kabinetindən səs çıxmırdı.
İyunda təzədən İtaliyaya yollandı, Pima Andreayla görüş-
dü, Covanni Centilenin nəşriyyatına yollandı, Düçeyə vizit
vərəqinin çatdırılmasını xahiş elədi: “İtaliya hökumətinin başçı-
Dostları ilə paylaş: