8 tn(end) tnazirler qxd
Yüklə 3,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Bakıya gələn Vasili
İvanoviç Razumovski xalq maarifi naziri Rəşid xan Qaplanov və onun müavini Həmid bəy Şahtaxtinski ilə geniş müzakirələr apararaq Bakıda uni‑ versitet təsis edilməsi işinə rəhbərliyi öz üzərinə götürüb Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökumətinin ali təhsil almaq üçün xaricə göndərdiyi tələbələrdən bir qrupu (1919) siyasının ştatlarını təsdiq edib, işçilərin maaşlarını müəy yən‑ ləşdirdi. Komissiyaya qısa müddətdə universitetin təsis edilməsi, nizamnaməsi və universitetin 1919–1920‑ci dərs ili üçün ştat və xərclər smetası haqqında Qanun layihələrinin hazır lanması tapşırıldı. Komissiya tezliklə həmin Qanun layi‑ hələrini hazırlayıb hökumətə təqdim etdi. Azərbaycan höku ‑ mətinin 1919‑cu il 7 iyul tarixli qərarı ilə həmin Qanun layihə ‑ lə rini bəyənərək Parlamentin müzakirəsinə təqdim etdi. Təx ‑ minən iki aya yaxın müddətdə həmin Qanun layihələri Parla‑ mentin müxtəlif komissiyalarında ətraflı müzakirə olundu. Çox gərgin mübahisə və qızğın müzakirələrdən sonra Bakıda universitetin təsis edilməsi ilə bağlı Qanun layihələri Parlamentin 1919‑cu il 21 avqust tarixli 67‑ci iclasının gün dəli ‑ yinə salındı. Bu tarixi iclasa sədrlik edən böyük maarifçi Sultan Məcid Qənizadə Qanun layihələrinin müzakirəsinə baş la mağı təklif etdi. Katib Mehdi bəy Hacınski həmin sənədlərin məz‑ munu ilə Parlament üzvlərini tanış edir. Parlamentdə ilk söz alan «İttihad» fraksiyasının rəhbəri Qara bəy Qarabəyov uni‑ versitetdə tədrisin rus dilində aparılacağını əsas gətirərək, Qanun layihələrinin müzakirəsinin dayandırılmasını, layi‑ hələrin yenidən komissiyalara qaytarılmasını təklif edir və məsələnin səsə qoyulmasını tələb kimi irəli sürür. Parlamentdə səsə qoyulan təklif səs çoxluğu ilə qəbul edilir və universitetin təsis olunması ilə bağlı məsələ gündəlikdən çıxarılır. Univer‑ sitetin 1919–1920‑ci dərs ilinin əvvəlində açılması haqqında hökumətin planları və Universitet Komissiyasının gördüyü işlər təhlükə altına düşür. Əvvəla, Bakıda universitet təsis etmək istəyənlər yaxşı dərk edirdilər ki, bu məsələ yeni dərs ilinin əvvəlinə kimi həll edilməsə, mütləq uzanacaq, bu müqəddəs işin sonrakı taleyi isə bilinməyəcəkdir. Bu nara‑ hatlığı və təhlükəni Parlamentdəki çıxışında maarif naziri Rəşid xan Qaplanov belə ifadə edirdi: «Layihəyi bərayi‑tədqiq (araşdırmaq məqsədilə) fraksiyalara göndərərsək, vaxt qeyb olacaq. Əmin olun ki, darülfünun bu sənə (il) açılmayacağı kimi, gələcək sənə də açılmayacaq...» Digər tərəfdən, ölkə daxilində siyasi vəziyyət mürəkkəb ‑ ləşmiş, ingilis qoşunları avqustun əvvəlində Azərbaycanı tərk etmiş, Şimal təhlükəsi isə Vətənin başı üzərində «Damokl qılıncı» kimi asılmışdı. Məsələ çox ciddi idi: universitetin yaradılması mütləq indi həll edilməli idi. Əks halda, bu məsələ də bir ideya olaraq tarixin arxivinə düşə bilərdi. Bütün bu ta ri ‑ xi reallığı və universitet açılmasının milli dövlətçiliyimiz, elm, təhsil və mədəniyyətimizin tərəqqisi üçün böyük əhəmiyyətini dərindən dərk edən Parlamentin bir çox üzvləri – siyasi, dövlət və maarif xadimləri Bakıda universitetin təsis edilməsinə dair Qanun layihələrinin iclasın gündəliyindən çıxarılması haqqın ‑ da qərara qəti etiraz səslərini ucaltdılar. Parlamentdə böyük nü‑ 43 Yüklə 3,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|