C++ proqramlaşdırma dili
Göst ricinin c rg y m nims dilm si
Yüklə 362,54 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
9.3.1 Göst ricinin c rg y m nims dilm si ə ə ə ə ə ə ə C rg elan ed n zaman biz aşağıdakı sintaksisd n istifad edirik: ə ə ə
ə tip cərgənin_adı [elementərin_sayı]; Qeyd etdik ki, burada c rg nin_adı c rg d ki ilk element istinad ed n göst ricidir. Buna ə ə
ə ə ə ə ə ə
gör başqa göst rici elan edib bu c rg y m nims d bil rik. Misal üçün aşağıdakı kimi: ə ə ə ə ə ə ə ə ə tip cərgənin_adı [elementərin_sayı], *göstərici; göstərici = cərgənin_adı; Bu zaman göst rici c rg nin ilk elementin istinad etmiş olacaq. Bu biz * operatorundan ə ə ə
ə ə
istifad etm kl h min elementin qiym tini örg nm y v d yişm y imkan verir. Misal ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə üçün *göst rici = 45; m liyyatı c rg nin ilk elementin ()c rg nin_adı[0] ) 45 qiym tni ə ə ə
ə ə ə ə ə ə m nims tmiş olacaq. ə ə
ə ə ə ə ə ə göst ricisind n istifad etm kl x-in ilk elementin 120 qiym tini m nims din. ə ə ə ə ə ə ə ə ə
ə Proqram kodu aşağıdakı kimi olar:
int
main(){
int x[ 5 ], *y; y = &x; *y =
120 ; } 9.3.2 Göst rici üz rind hesab m ll ri ə ə ə ə ə ə Göst rici qiym t olaraq özünd yaddaş ünvanı saxlayır. Qeyd etdik ki, fiziki yaddaş ə ə
ünvanları 0-dan böyük - b rab r tam d dl rl ifad olunur. Bu is ünvan üz rind ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə hesab m ll ri aparmağa imkan verir. İstifad çi proqramlaşdırmada ünvanlarla bağlı ə ə ə ə sas n toplama v çıxma m liyyatları aparılır. ə ə ə ə ə Göst ricinin qiym tini artırıb-azaltdıqda o yaddaş sah si boyu müvafiq olaraq "yuxarı" v ə ə ə ə "aşağı" sürüşür. Bundan istifad edib göst ricinin qiym tini artırıb-azaltmaqla onu c rg ə ə ə ə ə boyu yuxarı v aşağı sürüşdür r k c rg nin ist nil n elementi üz rin yerl şdirm k olar. ə ə ə
ə ə ə ə
ə ə ə ə Tutaq ki, aşağıdakı kimi c rg v göst rici elan etmişik: ə ə ə
ə tip cərgənin_adı [elementərin_sayı], *göstərici; göst ricini c rg y m nims d k, ə ə ə ə ə ə ə göstərici = cərgənin_adı; Hal-hazırda göst rici c rg nin ilk elementi üz rind dir (c rg nin_adı[0]). g r ə ə ə ə ə ə ə Ə ə göst ricinin qiym tini 1 vahid artırsaq o növb ti elementin üz rin sürüş r, ə ə
ə ə ə göstərici = göstərici + 1 ; Hal-hazırda göst rici c rg nin ikinci elementi üz rind dir (c rg nin_adı[1]). ə ə ə
ə ə ə ə Eyni qayda il g r göst ricinin qiym tini 1 vahid azaltsaq onda o c rg nin vv lki ə ə ə
ə ə ə ə ə ə elementi üz rin sürüş r. ə ə ə
1 ; Bu zaman göst rici c rg nin ilk elementi (c rg nin_adı[0]) üz rin sürüş r. ə ə ə
ə ə ə ə
ə Çalışma 8. int tipli 10 elementd n ibar t x c rg si v y göst ricisi elan edin. Dövr ə ə ə ə ə ə operatorundan v y göst ricind n istifad etm kl x -in elementl rin 50-d n 59 -a kimi ə ə ə ə ə ə ə ə ə qiym tl r m nims din. ə ə ə ə H lli. ə Proqram kodu aşağıdakı kimi olar:
#include
int main (){
int x[
10 ], *y;
int
i;
// y-e x -i menimsedek y = x;
// y hal-hazirda x -in ilk elementine (x[0])
// muraciet edir
for (i=
0 ; i<
10 ; ++i){
// y -in istinad etdiyi elemente qiymet menimsedek *y = 50 + i;
// y -i cergenin novbeti elementi uzerin surushdurek y = y + 1 ;
} 9.3.3 Göst ricil rl s tirl rin laq si ə ə ə ə ə ə ə S tirl r c rg l rin xüsusi - elementl rinin tipi char olan halıdır. Ona gör göst ricil r v ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
c rg l rl bağlı bütün qaydalar analoji olaraq s tirl r t tbiq olunur. ə ə ə ə
ə ə ə ə Çalışma 9. Tutaq ki, 16 elementi olan s s trin "abcdefghijklmnop" qiym ti ə ə ə m nims tmişik. g r char tipi g göst ricisi elan ets k v ona s qiym ti m nims ts k o ə ə
ə ə ə ə ə ə ə hansı simvola istinda ed r? ə
ə g göst ricisini s s trin m nims tdikd ( g = s; ) g göst ricisi s s trinin (c rg sinin) ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ilk elementin istinad ed r, başqa sözl 'a' simvoluna. ə ə
Çalışma 10. Tutaq ki, 16 elementi olan s s trin "abcdefghijklmnop" qiym ti ə ə ə m nims tmişik. g r char tipi g göst ricisi elan ets k v ona s qiym ti m nims tdikd n ə ə
ə ə ə ə ə ə ə sonra göst ricinin qiym tini 1 vahid artırsaq o hansı simvola istinda ed r? ə ə
H lli. ə g göst ricisini s s trin m nims tdikd ( g = s; ) g göst ricisi s s trinin (c rg sinin) ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ilk elementin istinad ed r, y ni 'a' simvoluna. Daha sonra g -nin qiym tini 1 vahid ə ə
ə artırsaq (g = g + 1; ) onda o növb ti elementin üz rin sürüş r, başqa sözl 'b' ə ə ə
ə ə simvolunun. Çalışma 11. Tutaq ki, 16 elementi olan s s trin "abcdefghijklmnop" qiym ti ə ə ə m nims tmişik. g r char tipi g göst ricisi elan ets k v ona s qiym ti m nims tdikd n ə ə
ə ə ə ə ə ə ə sonra göst ricinin qiym tini 5 vahid artırsaq o hansı simvola istinda ed r? ə ə
H lli. ə g göst ricisini s s trin m nims tdikd ( g = s; ) g göst ricisi s s trinin (c rg sinin) ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ilk elementin istinad ed r, y ni 'a' simvoluna. Daha sonra g -nin qiym tini 5 vahid ə ə
ə artırsaq (g = g + 5; ) onda o 5 vahid sonrakı elementin , başqa sözl 'f' simvolunun ə üz rin sürüş r. ə ə ə
ə ə
ə s trin "abcdefghijklmnop" qiym ti m nims dilib. Göst ricil rd n v strncpy ə ə
ə ə ə ə ə ə funksiyasından istifad etm kl s s trinin 3-cü simvolu il 10 -cu simvolu arasında qalan ə ə ə
ə ə hiss sini q s trin köçürün . ə ə ə H lli. ə vv lc g göst ricisi elan ed k v onu s s trinin 3 -cü elementi üz rin Ə ə ə ə
ə ə ə ə sürüşdür k. Bunun üçün vv lc g -ni s - m nims d k, daha sonra onun qiym tini 2 ə ə ə ə ə ə ə ə
ə vahid artıraq, aşağıdakı kimi: g = s; g = g + 2 ;
ə ə ə ə növb ti 7 simvolu (10 -cu simvola q d r) q -y köçürm k üçün strncpy funksiyasından ə ə ə ə ə aşağıdakı kimi istifad ed bil rik: ə ə ə strncpy(q,g, 7 ); Yekun proqram kodu aşağıdakı kimi olar:
#include int
main(){
char s[
20 ], q[
10 ], *g;
// s setrine "abcdefghijklmnop" qiymeti yerleshdirek strcpy(s, "abcdefghijklmnop" );
// g -ni s -in 3-cu simvolu uzerine surushdurek g = s; g = g + 2 ; // birbasha g = s + 2; ve ya g = &s[2]; yaza da bilerdik
// s -in 3 -cu simvolu ile 10 -cu simvolu arasinda
// qalan hissesini q -ye menimsedek strncpy(q,g, 7 );
} 9.4 Dinamik Yaradılma v Silinm ə ə Proqramın icrası zamanı yaddaş sah sinin ayrılmasına v silinm sin dinamik yaradılma ə ə
ə v silinm deyilir. Gös tricil r proqramın icrası boyu yaddaşda yer ayrıla bil r v h min ə ə
ə ə ə ə ə
yer ehtiyac qalmadıqda h min yer azad oluna bil r. ə ə ə 9.4.1 Dinamik yaradılma Göst riciy yaddaşda yer ayırmaq üçün new operatorundan istifad olunur. new ə ə
operatorundan istifad etm kl göst riciy yer ayırmaq üçün aşağıdakı sintaksisd n ə ə ə ə ə ə istifad edilir: ə göstərici = new tip;
Çalışma 13. int tipli x göst ricisi elan edin v ona dinamik yer ayırın. ə ə H lli. ə Kod aşağıdakı kimi olar:
int *x;
x =
new
int ; 9.4.2 Dinamik ayrılan yaddaşdan istifad ə ! Tipik proqramlaşdırma s hvi: Göst riciy yer ayırmada ona muraci t etm k. ə ə
ə ə Göst riciy new operatoru il yer ayırdıqdan sonra ulduz * operatorundan istifad ə ə ə ə etm kl h min yerd olan m lumata müraci t etm k olar. Ulduz operatoru il göst ricinin ə ə ə ə
ə ə ə ə
istinad etdiyi sah y müraci t qaydası il biz artıq tanışıq. ə ə ə ə Çalışma 14. int tipli x göst ricisi elan edin, new operatoru il x - yer ayırın v h min ə ə ə ə ə
yer 5 qiym tini yazın. ə ə H lli. ə Kod aşağıdakı kimi olacaq:
int
*x; x =
new
int ; *x = 5 ;
ə new operatoru il ayrılan yeri silm k üçün delete operatorundan istifad olunur. delete ə ə
operatorunun sintaksisi aşağıdakı kimidir:
delete göstərici; Çalışma 15. int tipli x göst ricisi elan edin, new operatoru il x - yer ayırın v h min ə ə ə ə ə
yer 5 qiym tini yazın. x - ayrılmış yeri yaddaşda silin. ə ə ə H lli. ə Kod aşağıdakı kimi olacaq:
int *x;
x = new
int ; *x = 5 ;
delete x;
9.4.4 Dinamik obyektl r ə Strukt v ya sinif tipind n olan d yiş nl obyekt adlanır. Göst rici obyektl rin elanı v ə ə
ə ə ə ə ə onlara dinamik yer ayrılma v silinm adi d yiş nl rd olduğu kimidir. H ddl rin ə ə
ə ə ə ə ə ə müraci t is bir q d r f rqlidir. Adi halda obyektin h ddin müraci t etm k üçün nöqt - ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə '.' -d n istifad edirdik. Dinamik obyektl rin h ddl rin müraci t etm k üçün is '->' ə ə ə ə ə ə ə ə ə işar l m sind n istifad olunur, aşağıdakı kimi: ə ə ə
ə ə obyekt->hədd Çalışma 16. int tipli x v char tipli c h ddl rind n ibar t s adlı struct tipi elan edin. s ə ə ə ə ə tipind g adlı göst rici obyekt elan edin. g göst ricisin dinamik yer ayırın. g -nin x ə ə ə ə h ddin 5, c h ddin 'B' qiym ti m nims din. ə ə ə ə ə ə ə H lli. ə Kod aşağıdakı kimi olar:
s{
int
x;
char c;
};
s *g;
g = new s;
// g -nin heddlerine qiymetler menimsedek g->x =
5 ; g->c = 'B' ;
ə ə
ə ə ə ə ə ə kvadrat sinfi elan edin. kavadrat sinfind n kv göst ricisi elan edin. kv -y dinamik yer ə ə ə ayırın v sah sini çap edin. ə ə
ə Proqram kodu aşağıdakı kimi olar:
#include class kvadrat{
public : kvadrat(); int
sahe();
private :
int
en;
int uz;
};
int main(){ kvadrat *kv; kv =
kvadrat; std::cout<< kv->sahe();
delete kv;
} $10 Makroslar v başlıq fayllar. ə Biz indiy kimi proqramlarada ə
kimi s tirl rd n istifad etdik v qeyd etdik ki proqramın m tnin bu s tirl rin lav ə ə ə ə
ə ə ə ə ə ə olunması biz ə std::cout, std::cin, new , delete, strcpy ... kimi funksiyalardan istifad etm y ə ə ə
imkan verir. H r-hansı bir funksiyadan proqramda istifad ed bilm k üçün proqrama bu ə ə ə ə funksiyanın elanı (adı v parametrl rinin qeyd edildiyi s tir) v m tni (funksiyanın kod ə ə ə ə ə hiss si) verilm lidir. Biz öz funksiyalarımızı t rtib ed rk n h m elanı, h m d m tni eyni ə ə ə ə ə
ə ə ə ə faylda yerl şdirirdik. Kompilyator imkan veriri ki, biz ayrı-ayrı fayllarda elan olunmuş ə funksiya v d yiş nl r öz proqramımızdan müraci t ed bil k. ə ə ə ə ə
ə ə ə Bunun üçün #include direktivind n istifad edirl r. ə ə
#include v ya
ə #include"fayl.h" kimi.
Bir qayda olaraq proqrama #include vast sil lav olunan faylların sonu .h il bitir. Sad ə ə ə ə
ə proqram nümun sin baxmağımız kifay tdir. İndiy kimi baxdığımız nümun l rd bütün ə ə
ə ə ə ə
proqram kodunu bir fayla yerl şdirirdik. ə İndi is biz iki v daha çox fayl lazım olacaq: ə ə ə D yiş nl rin, funksiyaların elan olunduğu başlıq fayllar v bu d yiş n v funksiyalara ə ə ə ə ə ə ə müraci t ed n proqram kodu faylları. ə ə
menim_faylim.h faylının m tni ə
/*bashliq fayli menim_faylim.h */ #ifndef MENIM_FAYLIM_H #define MENIM_FAYLIM_H int
yeni_deyishen; #endif
proqram kodu prog2.cpp faylının mətni #include #include "menim_faylim.h" int
main() { yeni_deyishen = 5 ; std::cout<< " yeni deyishen " < " \n " ; } menim_faylim.h faylındakı #ifndef #define #endif makrosları menim_faylim.h faylının bizim proqramam sonsuz lav olunmasının qarşısını ə ə
menim_faylim.h başlıq faylında biz int tipli
yeni_deyishen d yiş ni elan edirik. Daha ə ə
prog2.cpp faylında yeni_deyishen d yiş nin müraci t edirik. ə ə
ə g r diqq t yetirdinizs biz iostream faylını Ə ə ə
< v
ə > vast sil , ə ə
faylını is " v ə ə
ə ə ə ə menim_faylim.h başlıq faylının standart deyil,bizim t r fimizd n yaradıldığını bildirir v kompilyator bu faylı bizim ə ə
ə ə proqram yerl ş n qovluqda axtarır. ə ə MAKROSLAR C++ dilind istifad olunan dig r h miyy tli vasit l rd n biri d makroslardır. Makroslar ə ə
ə ə ə ə
ə 2 cür olur: ş rt ə makrosları v ə
makrosları. T yin makrosalrı ə T yin makrosalrı ə
direktivind n istifad olunaraq yaradılır. T yin makrosları h r ə ə
ə hansı bir ifad nin başqa ifad il v z edilm sin xidm t edir. Misal üçün g r biz ə ə ə ə ə
ə ə ə ə ə proqramın h r-hansı yerind ə ə
s trini yerl şdiririks onda ə ə ə kompilyator proqramda MAX_QIYMET ifad sin rast g ldiyi bütün yerl rd onu ə ə
ə ə 1024 il
ə v z ed c k. ə ə ə ə
Sad proqrama baxaq: ə
int main()
{ int
i,x[MAX]; for (i=
0 , i x[i]=i;
0 } Bu proqram 8 elementli tam tipli x c rg si elan edir v onun elementl rin 0-dan 7-y ə ə ə ə ə ə kimi qiym tl r m nims dir. ə ə ə
Ş rt makrosları ə Ş rt makrosları ə
direktivl d n istifad olunaraq yaradılır.Ş rt ə ə ə
makrosları biz imkan verir ki, mü yy n ş rtd n asılı olaraq proqramın h r-hansı ə ə ə ə ə ə hiss sinin kompilyator t r find n n z r alınmamasını t min ed k. ə ə ə
ə ə ə ə
ə ə Sintaksis bel dir: ə Yüklə 362,54 Kb. Dostları ilə paylaş:
|