C++ proqramlaşdırma dili
C++ İDE – İİM -in quraşdırılması
Yüklə 362,54 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
1.3.3 C++ İDE – İİM -in quraşdırılması C++ proqramlarının m nb kodunu t rtib etm k, kompilyasiya etm k v icra etm k üçün ə ə
ə ə ə ə ə müvafiq olaraq m tn redaktoru, kompilyator v mrl r p nc r si (kansol) t l b olunur. Bir ə ə ə
ə ə ə ə ə ə
çox hallarda bu üç komponenti bir-birin inteqrasiya edib vahid proqramlaşdırma mühiti ə yaradırlar. Bu cür proqramlaşdırma mühiti xarici d biyyatlarda İDE adlanır, açılışı ə ə İntegrated Development Environment dem kdir. ə Bizim dil İİM kimi t rcüm etm k olar, İnteqr olunmuş İnkişafetdirm Mühiti. Hal-hazırda ə ə ə ə ə ə geniş istifad olunan müxt lif C++ proqramlaşdırma İDE -l ri mövcuddur. Bu cür İDE -l r ə ə
ə sas n t crüb li proqramçılar üçün n z rd tutulduğundan (professional t tbiql r ə ə ə
ə ə ə ə
ə ə hazırlamaq üçün) onlardan istifad yeni başlayanlar üçün mü yy n ç tinlikl r yaradır. ə ə ə
ə ə Bu ç tinliyi aradan qaldırmaq m qs dil kitabın mü llifl ri yenibaşlayanlar üçün istifad si ə ə ə ə
ə ə ə
v quraşdırılması asan olan sad interfeysli Buta_PM adlı C++ İDE t rtib etmişl r. H min ə ə ə ə ə İDE -ni
asadikhov.net s hif sind n yükl y bil rsiniz. ə ə ə
ə 1.4 İlk proqramlaşdırma t crüb si - Ekranda çap etm ə ə ə Proqramlaşdırmaya t z başlayark n n asan işl rd n biri ekranda n yis çap etm kdir. ə ə ə ə
ə ə ə ə ə Ümumiliyi pozmadan biz d ilk proqramlaşdırma t crüb miz ekranda çap etm yi ə ə
ə ə öyr nm kl başlayaq. Bunun üçün ə ə ə
std::cout operatorundan istifad olunur. Proqramda ə h r-hansı m liyyat yerin yetir n kod hiss sin operator deyirl r. ə ə ə
ə ə ə ə ə
operatorunun istifad qaydası aşağıdakı kimidir ə
ə Bu qayda il biz ekranda s tir, simvol, d yiş nin qiym ti, d yiş nin yaddaşdakı ünvanı ə ə
ə ə ə ə v.s. çap ed bil rik. Bütün bunlar sonrakı bölm l rin mövzusu olduğundan h l lik ə ə
ə ə ekranda adi s tirl r çap ed c yik. C++ dilind cüt dırnaq arasında veril n ifad s tir kimi ə ə ə ə
ə ə ə ə q bul olunur. Misal üçün ə
,
,
s tirl r nümun dir. Bel likl biz ə ə ə
ə ə ə
artıq ilk operatorumuzu t rtib ed bil rik. ə ə ə std::cout << "Salam"
Bu operator icra olunduqda ekranda “Salam” sözü çap olunacaq. Bunun üçün operatorumuzu yuxarıda proqramın strukturu bölm sind izah edil n qayda il proqrama ə ə ə ə yerl şdirm liyik .Yekun proqram kodu aşağıdakı kimi olar: ə ə
#include
int main (){ std::cout<< "Salam" ;
} Baxdığımız bu proqramda PROQRAM KODU HİSS Sİ std::cout<< Ə "Salam"
; operatorundan ibar tdir v biz onu t l b olunduğu kimi ə ə
int main (){ il
ə } -nin arasına yerl şdirmişik. g r bu proqramı icra ets k ekranda ə Ə ə ə Salam sözü çap olunar. Çalışma 1. Ekranda "Salam dunya" s trini çap ed n proqram t rtib edin. ə ə ə H lli. Ekranda ə
çap etm k üçün ə
operatorundan istifad ed bil rik. Müvafiq proqram kodu aşağıdakı kimi olacaq: ə ə
#include
int
main (){ std::cout << "Salam dunya" ; } İzahı: Biz proqramımızın Proqram Kodu Hiss sind yalnız bir operator yerl şdirmişik - ə ə ə std::cout << "Salam dunya" ; operatorunu. Proqram icra olunduqda t kc bu operator icra ə ə olunur, n tic d ekranda ə ə ə "Salam dunya" s tri çap olunur v proqram başa çatır. ə ə
ə ə ə Tutaq ki, biz std::cout operatoru il ekranda vv lc ə ə ə ə
"Salam dunya" s trini, daha sonra is ə ə
s trini çap etm k ist yirik. Bunun üçün ə ə ə std::cout<<"Salam dunya"; v ə std::cout<<"Men C++ dilini orgenirem"; operatorlarından istifad etm liyik. N ə ə
ə ə ə ekranda aşağıdakı kimi yazı çap olunar: Salam dunyaMen C++ dilini orgenirem Buna s b b ə ə
operatorunun bütün m lumatları bir-birinin ardınca eyni s tird n çap ə ə
etm sidir. B z n biz el bu formada çap etm k t l b olunur, lakin bir-çox hallarda ə ə ə
ə ə ə ə ə
növb ti m lumatın yeni s tird n çap edilm si t l b olunur, aşağıdakı kimi: ə ə ə ə ə ə ə Salam dunya Men C++ dilini orgenirem Bu zaman bu iki m lumat arasında yeni s tir simvolu çap olunmalıdır. N tic d hazırki ə ə
s tirin yerd qalan boş hiss si buraxılır v çap olunma növb ti s tird n davam edir. ə ə ə ə ə ə ə C++ dilind yeni s tir simvolu ə ə
kimi işar olunur. Yeni s tir simvolunu ə ə std::cout
operatoru vast sil aşağıdakı kimi çap ed bil rik: ə ə ə ə std::cout << "\n" ;
ə ə ə
ə proqram t rtib edin. ə
ə ə operatorundan, "Suni Intellekt" s trini çap etm k üçün is std::cout<<"Suni Intellekt"; ə ə ə operatorundan istifad ed bil rik. Bu iki operatoru alt-alta çap etm k t l b olunduğundan ə ə
ə ə ə
std::cout<< "Komputer Elmi"; operatorundan sonra std::cout << "\n" ; yeni s tir simvolunu ə çap etm liyik. Yekun proqram kodu aşağıdakı kimi olar: ə
int
main (){ std::cout<< "Komputer Elmi" ; std::cout<< " \n " ; std::cout<< "Suni Intellekt" ; } 1.4.2 Birl şdirm operatoru ə ə Çap zamanı std::cout operatoru il yanaşı istifad etdiyimiz dig r operator birl şdirm ə ə
ə ə operatorudur. Birl şdirm operatoru ə ə
kimi işar olunur. Onun funksiyası bir neç ə ə m lumatı "birl şdir r k" bir ə ə ə ə std::cout operatoru vast sil çap olunmasını t min etm kdir. ə ə ə
İndiy q d r baxdığımız nümun l rd biz ə ə ə
ə ə ə std::cout il c mi bir m lumat (adi s tir) çap ə ə ə
etdiyimizd n birl şdirm operatorunun işi hiss olunmurdu. İndi g lin bir ə ə ə ə
-dan istifad etm kl birl şdirm operatorunun köm yi il bir neç m lumatın çap edilm si il ə ə ə
ə ə ə ə ə ə
ə ə tanış olaq. Birl şdirm operatorunun istifad qaydası aşağıdakı kimidir: ə ə ə < v ya
ə < < <<... < Bu zaman m lumat1 ə ,
ə ... v.s. hamısı eyni bir axına bitişdirilir. Çalışma 3. Yalnız bir std::cout operatorundan istifad ed r k ekranda "Nevrokibernetika" v ə ə ə
ə "Proqramlashdirma" s tirl rini ardıcıl çap ed n proqram t rtib edin. ə ə ə
H lli. ə "Nevrokibernetika" v "Proqramlashdirma" s tirl rini çap etm k üçün std::cout<< ə ə ə ə "Nevrokibernetika"; v std::cout<<"Proqramlashdirma"; operatorlarından istifad ə ə
ə ə ə ə ə ə ə ə std::cout<< "Nevrokibernetika"<<"Proqramlashdirma"; Proqram aşağıdakı kimi olar:
#include int
main (){ std::cout<< "Nevrokibernetika"
"Proqramlashdirma" ; }
B z n çap el diyimiz m lumatları oxumaq asan olsun dey bir-birind n aralı çap etm k ə ə
ə ə ə ə ə t l b olunur. Bu zaman yalnız m saf (probel) simvollarından ibar t s tird n istifad ed ə ə ə ə ə ə ə ə ə bil rik, misal üçün " " ş klind . ə ə
Çalışma 4. Ekranda "Nevrokibernetika" v "Proqramlashdirma" s tirl rini ardıcıl çap ed n ə ə ə ə proqram t rtib edin. S tirl ri bir-birind n f rql ndirm k m qs dil onları bir q d r aralı ə ə ə
ə ə ə ə ə ə ə ə ə çap edin. H lli. ə Bunun üçün "Nevrokibernetika" s trind n sonra m saf buraxmalıyıq. std::cout<<" ə ə ə ə "; operatoru il h min m qs d nail ola bil rik. Daha sonra is "Proqramlashdirma" ə ə ə ə ə
ə ə s trini çap etm k olar. Proqram kodu aşağıdakı kimi olar: ə ə
#include int
main (){ std::cout<< "Nevrokibernetika" ; std::cout<< " " ; std::cout<< "Proqramlashdirma" ; } Çalışma 5. Yalnız bir std::cout operatorundan istifad ed r k ekranda "Nevrokibernetika" ə ə ə v "Proqramlashdirma" s tirl rini ardıcıl çap ed n proqram t rtib edin. S tirl ri ə ə ə ə ə ə ə f rql ndirm k m qs dil onları bir-birind n aralı çap edin. ə ə
ə ə ə ə
ə H lli. ə Bunun üçün birl şdirm operatorundan aşağıdakı kimi istifad ed bil rik ə ə
ə ə std::cout<<"Nevrokibernetika" <<" "<<"Proqramlashdirma"; . Proqram kodu aşağıdakı kimi olar:
#include int
main (){ std::cout<< "Nevrokibernetika" <<
" " << "Proqramlashdirma" ; }
Çalışma 6. Ekranda "Nevrokibernetika" v "Proqramlashdirma" s tirl rini alt-alta çap ə ə ə ed n proqram t rtib edin. ə ə H lli. ə Proqram kodu aşağıdakı kimi olar:
#include int
main (){ std::cout<< "Nevrokibernetika" <<
" \n " << "Proqramlashdirma" ; }
Çalışma 7. Ekranda ardıcıl olaraq (arada boş m saf buraxmaqla) ə ə "Elm","Tehsil","Tedqiqat","Inkishafetdirme" s tirl rini çap ed n proqram t rtib edin. ə ə
ə ə
ə Proqram kodu aşağıdakı kimi olar:
#include int
main (){ std::cout<< "Elm" << " " << "Tehsil" <<
" " << "Tedqiqat" <<
" " << "Inkishafetdirme" ; } Çalışma 8. Ekranda alt-alta "Elm","Tehsil","Tedqiqat","Inkishafetdirme" s tirl rini çap ə ə
ed n proqram t rtib edin. ə ə H lli. ə Proqram kodu aşağıdakı kimi olar: #include
int
main (){ std::cout<< "Elm" << " \n " << "Tehsil"
<< " \n " << "Tedqiqat" <<
" \n " << "Inkishafetdirme" ; }
1.5 Proqramda Ş rhl r ə ə C++ dilind yazılmış h r – hansı proqramı ş rhsiz t s vvür etm k olmaz. Ş rh ə ə
ə ə ə ə (comment,statement ... ) proqramın bu v ya dig r hiss sinin hansı iş gördüyünü ə ə ə bildirm k üçün proqramın m tn koduna lav olunur . Ş rhl r ancaq proqramın işini başa ə ə
ə ə ə
düşm k ist y nl r üçündür. Proqramın real yerin yetiril n koduna ş hrl rin heç bir ə ə ə ə
ə ə ə ə aidiyy ti yoxdur. ə Bel ki, kompilyator proqramı kompilyasiya ed rk n birinci gordüyü iş ş rhl ri ə ə ə
ə ə proqramkodundan silm kdir. ə C++ dilind 2 cür ş rhl rd n istifad olunur: çoxs tirli - /* v */ v t ks tirli - // . Çoxs tirli ə ə ə ə
ə ə ə ə ə ə ə ş rhl rd n istifad etdikd kompilyator /* v */ arasında qalan bütün proqram kodun ş rh ə ə ə ə ə ə ə kimi q bul ed c k . T ks tirli ş rhl rd n istifad ed n zaman kompilyator // ə ə ə
ə ə ə ə ə
ə ə simvollarından h min s trin sonuna kimi olan hiss ni ş rh kimi q bul ed c k. Bu zaman ə ə ə ə ə ə ə kompilyator bu s tirl ri n z r almayacaq. Onu da deyim ki, çox vaxt bu qaydadan ə ə
ə ə ə proqramdakı s hvl ri tapmada istifad olunur (proqramın mü yy n hiss sini ş rh kimi ə ə
ə ə ə ə verib n tic ni yoxlamaqla). ə ə
Çalışmalar 1. Aşağıdakı proqram icra olunduqda ekranda n çap olunar? ə
#include
int
main (){ std::cout<< "Proqramlashdirma" ; } 2. Aşağıdakı proqram icra olunduqda ekranda n çap olunar? ə
#include
int
main (){ std::cout<< "C++" ;
3. Aşağıdakı proqram icra olunduqda ekranda n çap olunar? ə
#include
int
main (){ std::cout<< "x = 5" ;
4. Ekranda "informatika" s trini çap ed n proqram t rtib edin. ə ə ə 5. Ekranda "İkili say sistemi" s trini çap ed n proqram t rtib edin. ə ə
6. Aşağıdakı proqram icra olunduqda ekranda n çap olunar? ə
#include
int main (){ std::cout<< "CPU" ;
" \n " ; std::cout<< "RAM" ;
7. Aşağıdakı proqram icra olunduqda ekranda n çap olunar? ə
#include
int main (){ std::cout<< "seher" ;
" \n " ; std::cout<< "gunorta" ; std::cout<< " \n " ; std::cout<< "axsham" ; } 9. Yeni s tir simvolundan istifad etm kl ekranda alt-alta ə ə ə ə
"Fizika"
"Riyaziyyat" s tirl rini çap ed n proqram t rtib edin. ə ə ə
10. Yeni s tir simvolundan istifad etm kl ekranda alt-alta ə ə ə ə
"Fizika"
"Riyaziyyat"
"İnformatika" s tirl rini çap ed n proqram t rtib edin. ə ə ə
11. Yeni s tir simvolundan istifad etm kl ekranda alt-alta ə ə ə ə
"Fizika"
"Riyaziyyat"
"İnformatika"
"Xaricidil" s tirl rini çap ed n proqram t rtib edin. ə ə
ə ə 12. Aşağıdakı proqram icra olunduqda ekranda n çap olunar ə
#include int
main (){ std::cout<< "İnter"
"Proses"
; }
13. Aşağıdakı proqram icra olunduqda ekranda n çap olunar ə
#include
int main (){ std::cout<< "İnter"
" "
<< "Proses"
; }
13. Bir std::cout operatorundan istifad etm kl ekranda eyni s tird bir-birind n 3 ə ə ə ə ə ə m saf simvolu (probel) aralı ə ə "Ikili"
"Say"
"Sistemi"
sözl rini çap ed n proqram t rtib edin. ə ə ə 14. Aşağıdakı proqram icra olunduqda ekranda n çap olunar ə
#include
int main (){ std::cout<< "Sade"
" \n " << "Murekkeb" ; }
15. Bir std::cout operatorundan istifad etm kl ekranda alt-alta ə ə ə "Ana dili"
"Edebiyyat" s tirl rini çap ed n proqram t rtib edin. ə ə
ə ə 16. Ekranda ulduz - '*' simvolu çap ed n proqram t rtib edin. ə ə 16. Ekranda ardıcıl 5 ulduz "*****" çap ed n proqram t rtib edin. ə ə 17. Ekranda alt-alta 2 s tir 5 ulduz ə
"*****"
"*****" çap ed n proqram t rtib edin. ə ə
18. Ekranda 5 ulduzlu kvadrat çap ed n proqram t rtib edin. ə ə ***** ***** ***** ***** ***** çap ed n proqram t rtib edin. ə ə
ə ə ***** * * * * * * ***** çap ed n proqram t rtib edin. ə ə $2 D yiş nl r. ə ə ə Bu paraqrafda proqramın n vacib elementl rind n biri d yiş nl ri örg n c yik. ə ə
ə ə ə
ə ə ə D yiş nl r n dir, n m qs d üçün istifad olunur, onlara n cür müraci t edilir v.s. kimi ə ə ə ə
ə ə ə ə ə ə m s l l r baxacayıq. ə ə ə ə ə
D yiş nl r yaddaşda h r-hansı m lumat yerl şdirm k, h min m lumata müraci t etm k, ə ə ə
ə ə ə ə ə ə ə ə
onu d yişdirm k v.s. üçün istifad olunur. ə ə ə Ş rti olaraq d yiş nl r yadda saxladıqları m lumatın müxt lifliyin gör tipl r bölünür. ə ə
ə ə ə ə ə ə
n çox istifad olunan tipl r tam d dl r, k sr d dl r v simvollar tipidir. Bu tipl rd n Ə ə ə ə ə ə
ə ə ə ə ə ə ə
olan d yiş nl rd müvafiq olaraq tam d d, k sr d d v simvol yerl şdir bil rik. ə ə ə ə ə ə ə ə ə
ə ə ə ə Bundan lav C++ dili proqramçılara öz ist dikl ri yeni tip t yin etm y v proqramda ə ə
ə ə ə ə ə istifad etm y imkan verir. ə ə ə Yüklə 362,54 Kb. Dostları ilə paylaş:
|