muassasalarining faoliyat jarayoniga yangi pedagogik texnologiyalarni tatbiq etish bir qator
shartlarga muvofiq amalga oshiriladi. Xususan, bo‘lajak yoki ayni vaqtda pedagogik faoliyat
tashkil etayotgan o‘qituvchi (pedagog, tarbiyachi) larni yangi pedagogik texnologiyaning
mohiyatini ochib beruvchi nazariy ma‘lumotlardan xabardor etish:
- pedagogik faoliyat olib borayotgan o‘qituvchi (pedagog, tarbiyachi)larni yangi pedagogik
texnologiya hamda uning mohiyati xususida to‘laqonli ma‘lumot bera olish imkoniga ega
bo‘lgan o‘quv manbalari (o‘quv darsligi, qo‘llama, metodik tavsiyanoma, shuningdek,
muayyan o‘quv fanlari bo‘yicha mashg‘ulot loyihalari va xakozolar) bilan etarli darajada
ta‘minlash;
- ta‘lim muassasalari faoliyatida yangi pedagogik texnologiyalarni qo‘llash borasida
to‘plangan etakchi horijiy mamlakatlar, shu jumladan mahalliy pedagoglarning ilg‘or
tajribalarini ommalashtirish;
- pedagogik faoliyat olib borayotgan o‘qituvchi (pedagog, tarbiyachi)larda ta‘lim jarayonida
yangi pedagogik texnologiya nazariyasi g‘oyalaridan samarali, o‘rinli va maqsadga muvofiq
foydalana olish ko‘nikmasini hosil qilish, ushbu ko‘nikmani amaliy faoliyat malakasiga
aylantirish uchun zarur shart-sharoit yaratish (chunonchi, nazariy va amaliy konferenstiya,
seminar va davra suhbatlari, maxsus o‘quv kurslarini tashkil etish, pedagog xodimlarning
rivojlangan mamlakatda tajriba orttirishlarini yo‘lga qo‘yish va x.k.).
Pedagogik texnika va texnologiya.. Pedagogik amaliyotda ayrim texnologiyalar
mustahkamlangan u qadar aniq (korrekt) bo‘lmagan termin-yorliqlar uchrab turadi (tarbiyaning
jamoaviy usuli, Bazarniy sistemasi, Makarenko metodikasi va b.). Shu sababli tushunishni
murakkablashtiradigan terminologik noaniqliklardan hamma vaqt ham holi bo‘lish
mushkul.Hozirda pedagogikada ta‘lim sistemasining mazmun va prostessual komponentlari:
maqsadlar, mazmun, metodlar, shakl va vositalar birligi xaqida tasavvur mustahkamlanib qoldi.
Pedagogik
texnologiyalarni
takomillashtirish va variastiyalash jarayonida ularning
komponentlari konservativligi darajasi turiga bo‘layotir: ko‘proq ta‘limning prostessual jihatlari
variastiyalanib, mazmun esa faqat strukturasi, dozasi, mantiqiga ko‘ra o‘zgarmoqda. Ta‘lim
mazmuni ta‘lim texnologiyasini mohiyatli qismi bo‘lib, uning prostessual qismini ko‘p jixatdan
belgilaydi, garchi boshqa tomondan, metod va shakllarning tubdan o‘zgarishi maqsad va
mazmunininig jiddiy o‘zgarishiga olib kelmoqda. Shunday qilib, o‘zaro bog‘liq va bir-birini
adekvat tarzda aks ettiradi.
Texnologiya va mahorat. Bu ijroda albatta ustaning shaxsiy spestifikasi bo‘ladi,
garchi materialni o‘zlashtirish qonuniyati, o‘quvchilar tarkibi va harakatlarini xarakterlovchi
komponent hal qiluvchi sanaladi. Albatta, natijalar turlicha, ammo mazkur texnologiya uchun
harakterli bo‘lgan qandaydir o‘rtacha statistik ko‘rsatkichga yaqin bo‘ladi. Shunday qilib, ish
texnologiyasi pedagog shaxsi xususiyatlari bilan vositalanadi, biroq faqat vositalanadi, lekin
belgilanmaydi. Ba‘zan pedagog - usta o‘z ishida bir nechta texnologiya elementlarini qo‘llaydi,
original metodik usullardan foydalanadi. Bu holda ushbu pedagogning «mualliflik»
texnologiyasi haqida so‘zlash o‘rinlidir.
Pedagogik
jarayonning texnologikligi mezonlari.
Yuqorida sanab o‘tilgan barcha sifatlar ayni paytda texnologiyalarga metodologik talablar va
texnologik mezonlari hamdir. Bu sifatlarning mavjudligi va namoyon bo‘lish darajasi pedagog
jarayonning texnologikligi o‘lchovidir. Texnologiklikning asosiy mezonlari:
- ilmiylik (konsteptuallik, rivojlantiruvchi harakter);
-strukturalanganlik (mantiqiylik, algoritmlik);
- boshqaruvchanlik (tashhisislik, samaradorlik, aptimallik, qayta yaraluvchanlik).
Dostları ilə paylaş: