“Mən fəxr edirəM ki, AzərbAycAnlıyAM!”
Yüklə 2,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
bAyTArlıq
Elmi-praktik jurnal 24 BEB-n dabaqla mübarizədə tətbiq edilən 2 sistemin – “stempinq-aut” və orada hey- vanların məhv edilməsinə və mənbəətrafı dairəvi peyvəndlənməsinin apaılması barədə mövcud olan rəsmi materialların təhlili göstərir ki, 2-ci üsul, yəni mənbədə heyvan- ların məhv edilməsi və onun ətrafında dairəvi peyvəndləmə aparılması nəticəsində dabaq bir çox Avropa və Asiya dövlət- lərində ilkin mənbələrdə ləğv edilmiş, onun yayılmasının qarşısı alınmışdır. Makedoni- yada 1986, Albaniyada 1996, Monqolus- tanda 2000, 2001-ci illərdə peyvəndləmə işi gec təşkil edildiyinə görə xəstəliyin ləğv edilməsi müd dəti xeyli uzadılmış və həmin dövlətlərə küllü miqdarda iqtisadi ziyan dəymişdir. Hal-hazırda bir sıra Avropa dövlətlərində dabağa qarşı mübarizədə vaksinlərdən istifadə edilməsi məsələsinin müzakirələri aparılır. Hazırda Rusiya Federasiyasında dabaq- əleyhi bir sıra yüksəkeffektli vaksinlər isteh- sal edilir, MBD-yə üzv və digər dövlət lərə satılır. Bu mono- və polivalent vak sin lər iri buynuzlu heyvanlarda, camışlarda, yak- larda, qoyun və keşilərdə dabağın A, O, C, Asiya-1, SAT-1, SAT-2 və SAT-3 tipləri tərəfindən törədilən xəstəliyə qarşı profilak- tik tədbir olaraq geniş tətbiq edilir. Heyvan- larda immunitet vaksin ilk dəfə tətbiq edildikdə 21 gün ərzində yaranır. İnfeksiya mənbəyində, təhlükəli zonada, habelə əvvəllərdə vaksin işlənilməyən yerlərdə heyvanlar birgün lükdən başlayaraq iki dəfə 10-20 gün ara verməklə peyvənd edilir. Bundan sonra heyvanlar 18 aylığa çatana kimi hər 3 aydan bir, yaşlılar isə hər 6 ay- dan bir peyvənd olunur. Bufer zonada yerləşən və əvvəllər peyvəndləmə aparılma- yan təsərrüfatlarda cavanlar 4 aylıqdan baş- layaraq 18 aylı ğadək hər 3 aydan bir, yaşlı həssas heyvanlar isə hər 6 aydan bir revaksi- nasiya edilməlidir. Vaksinlərin vaxtı keçdikdə, etiketi olma- dıqda, flakonlarda çat olduqda, dondurulmuş vəziyyətdə olduqda, habelə açılan gün tam işlənməyən vaksinlərin o biri gün işlənmə- sinə yol verilməməlidir. Vaksin 1°C-dən 8° C temperaturda saxlandığı halda keyfiyyətinə zəmanət verilə bilər. Gün qaba ğında qalan vaksin öz keyfiyyətini tam itirdiyinə görə onun tətbiqinə yol verilmə məlidir. Azərbaycanda heyvandarlığın köçəri xarak- ter daşıdığını nəzərə alaraq peyvənd ləmənin heyvanlar yaz-yay otlaqlarına çıxarılmamış- dan və qışlaqlara qaytarılmamışdan 20-30 gün əvvəl edilməsi məqsədəmüvafiqdir. Belə və- ziyyətdə heyvanlarda immunitetin gərginliyi ən yüksək halda olduğuna görə onların xəs- təliyə yoluxma ehtimalı çox az olur, nəticədə dabağın başvermə riski minimuma endirilir. Azərbaycan Respublikasında uzun illər ərzində dabaqəleyhi tədbirlərin təhlili və tədqiqat işləri göstərir ki, ərazidə mövcud olan iri buynuzlu heyvanların mart ayında, davarlar arasında isə aprel ayında tam peyvəndləmədən kecirilməsi xəstəliyin baş verməsinin qarşısının alınmasında ən mü- hüm amildir. Hec bir əsası olmadan peyvəndləmənin kecikdirilməsi yazın əvvəlində epizootolojı xüsusiyyətlərinə ğörə müxtəlif olan heyvanların (immuniteti olmayanlar, virusdaşıyıcılar və s.) bir-birinə qarışması, məhdud ərazidə belə heyvanların sıxlığının artması nəticəsində kliniki cəhətcə sağlam görünən heyvan orqanizimində viru- sun təbii olaraq pasaj edilməsi ilə əlaqədar olaraq xəstəlik halları baş verə bilir.
|