143
gәlmiĢdir. Onların qәnaәtinә görә, bu (insanın yaradılıĢı)
qәdim DaĢ dövrünә (
Paleolit) tәsadüf edir.
Doktor Paknijad yazır:
―Mәmәlilәrin nә zaman yaranması haqqında dәqiq
mәlumat әldә olunmamıĢdır. Bu gün onların tarixinin
sürünәnlәr qәdәr qәdim olduğu söylәnilir. Onlardan
bәzilәri ağaclarda yaĢayırdılar. Aralarında qәribә yaradılıĢa
malik (baĢ barmaqlı) piĢiyәbәnzәr,
iri gözlü Samur adlanan
heyvan cinsi var idi. Bunları meymuna qәdәrki canlılar
adlandırırlar. Zaman keçdikcә onların burnu qısaldı vә
ilkin meymunlar Ģәklinә düĢdü. Sonradan meymunlar
bugünki dörd әsas tipdә formalaĢdılar (qorilla, oranqutan,
hibban, Ģimpanze - sonuncu, tәkmillәĢmә baxımından
hamısından öndәdir). Növbәti mәrhәlәdә bir neçә meymun
insanabәnzәr Ģәkilә düĢmәyә baĢladı. 1962-ci ildә
Keniyada tapılan insan qalığının (kәllә vә әtraf sümüklәri)
14 mln. öncәyә aid olduğu müәyyәn edilmiĢdir. ġәrqi
Afrikada (Tanzaniyada) tapılan digәr insan qalığının
(kәllә) 1,7 mln. il yaĢı olduğu müәyyәn edilmiĢdir. Digәr
qәdim hominid isә Efiopiyada aĢkar edilmiĢdir. Tәyin
edilmiĢdir ki, onların nitq ünsiyyәti ibtidai inkiĢaf
mәrhәlәsini keçirdi. Ehtimallara görә bir neçә yüz sözdәn
ibarәt dildә danıĢırmıĢlar. Qәbilә Ģәklindә yaĢayır vә 40 il
ömür sürürmüĢlәr (alim vә arexoloqlar digәr insan növlәri
dә aĢkar etmiĢlәr ki, bu haqda davamlı olaraq dövri
mәtbuatda oxuyuruq).
Qәdim insanlar 500 min il tarixә malikdirlәr. Lakin
müasir insanın tarixi yalnız 50 min ildir. Ondan öncәki
dövr haqqında isә hәr hansı bir mәlumat yoxdur. Әn
mәĢhur qәdim insanlar avstralopiteklәr, titekantroplar,
neoantroplar, vә kromanyonlardır ki, ardıcıl olaraq 35,
150, 300, 550 min il öncәyә tәsadüf edirlәr. Onlar insan
144
idilәr vә insan hәyatı sürürdülәr. Ġtiuclu, dәstәli kәsici
alәtlәr düzәldir, oddan istifadә edirdilәr. Neoantroplar öz
ölülәrini dәfn edirdilәr. Onların arasında dini inanclar
mövcud olmuĢdur. Onlar 600 il öncә mağarada
yaĢadıqları, ölümdәn sonrakı hәyata etiqad bәslәdiklәri
aĢkar olunmuĢdur.
Kamil insanlar 50 min il öncә geniĢ artımla müĢayiәt
olunmuĢlar. Lakin onların primatlardan, yoxsa digәr
insanabәnzәr meymunlardan әmәlә gәlmәsi mәlum deyil
1
.
Bu insanların düzәltdiyi bәzi alәtlәr hәlә dә istifadә
olunmaqdadır (tilov, ox, yay vә s.). Onlar proqramlı dini
ayinlәr icra edirdilәr. Lakin buna baxmayaraq hәlә dә
mağarada yaĢayırdılar. Tәqribәn 10 min il öncә mağaradan
çıxaraq çıraq vә geyimdәn istifadәyә baĢladılar.
Biologiyaya görә bu (mağaradan uzaqlaĢmaq) bәĢәr
sivlizasiyasının baĢlanğıcı olmuĢdur
2
.
Dostları ilə paylaş: