Derecel‹ hassas döKÜm yüzey kal‹tes‹ ve boyutsal hassas‹yet

4.6. Segregasyon
Dökülebilir seramiklerde segregasyon oluflumu, dökümden sertleflmeye kadar olan süre içerisinde,
kullan›lan malzemelerin farkl› partikül boyutu ve yo¤unluklar›n›n neden oldu¤u farkl› çökme
e¤ilimlerinden kaynaklan›r. Çökme oran› Stokes Kanunu (eflitli¤i) ile aç›klan›r.
V  batma h›z›, r küresel partikülün yar›çap›, g yer çekimi ivmesi,   s›v›n›n viskozitesi,   ak›flkan›n
yo¤unlu¤u,   kat›n›n yo¤unlu¤udur.
Dereceli hassas döküm kal›plar› birçok özellikleri bak›m›ndan betonlara benzemektedir. Bu nedenle
s›zma ve segregasyon oluflumu davran›fl›n›n anlafl›labilmesi için betonlar›n incelenmesinde fayda vard›r.
Beton döküldü¤ü zaman su yüzeye yükselir veya s›zar. Bu durum s›zma olarak adland›r›l›r. Bu fenomenin
sebebi kar›fl›mdaki kat› partiküllerin çökerken tüm suyu tutamamas›d›r. S›zma, yeni dökülmüfl betonun
üst yüzeyinde bir su tabakas›n›n oluflmas›d›r. Bu olay, kat› partiküllerin (çimento ve agrega) çökelmesi
ve suyun üst tarafa do¤ru yükselmesi ile meydana gelir. S›zma normaldir ve ço¤u zaman betonun
kalitesinin azalmas›na neden olmaz. Baz› durumlarda s›zma plastik büzülme k›r›lmalar›n›n kontrolüne
yard›mc› olur. Ancak afl›r› miktarda s›zma plastik büzülmelere ve k›r›lmalara yol açar [57].
S›zma oran› ve kapasitesi ilk su içeri¤i, beton yüksekli¤i ve bas›nc› ile artar. Özel agregalar, kimyasal
katk›lar, destek çimento malzemeleri ve ince ö¤ütülmüfl çimento kullan›lmas› s›zmay› azalt›r. Beton
boflluklar› doldurur, destek sa¤lar ve iyi ba¤lanma gerçekleflirse s›zma az olur ve su cepleri oluflmaz
[58].
Betonlarda görülen s›zma ve segregasyon benzer flekilde dereceli hassas döküm kal›plar›nda da
görülmektedir. Meydana gelen s›zma ve segregasyon, kal›plar›n refrakterlik özelli¤ini etkilemektedir.
Segregasyon nedeniyle homojen bir refrakterli¤e sahip olamayan kal›plar, çeflitli döküm hatalar›na
neden olmaktad›r [59].
V =
2gr
2 
 ----  
 
9
(4.4)

---

55
Dereceli Hassas Döküm Kal›plar›n›n Özellikleri ve Bu Özelliklere Etki Eden Unsurlar