Derecel‹ hassas döKÜm yüzey kal‹tes‹ ve boyutsal hassas‹yet

4.7. Yüzey Pürüzlülü¤ü
Basit bir yöntemle yap›lan yüzey pürüzlü¤ü ölçümleri göstermifltir ki, döküm kalitesini etkileyen ço¤u
faktör yüzeye ve dökümdeki ara yüzey enerjisine duyarl›d›r. Alt›n tak›lar›n dökümünde elde edilen
yüzey bitimi çok önemlidir. Bu ba¤lamda s›v› metalin yüzey enerjisi ile kal›p malzemesi ve s›v› metal
aras›ndaki ara yüzey enerjisi özel bir anlama sahiptir. Bu parametreler ço¤unlukla alafl›m kompozisyonuna,
safl›¤›na, s›v› metalin döküm ve ergitme atmosferi ve de kal›p malzemesiyle aras›nda gerçekleflen
reaksiyonlara ba¤l›d›r. Bunun yan›nda modellerin makro ve mikro geometrileri de döküm parçalar›n
yüzey bitimini etkilemektedir.
Dieter Ott ve Christoph J. Raub'un yapt›klar› çal›flmalara göre; ara yüzey enerjisi alafl›m bileflimine
ba¤l›d›r ve alt›n alafl›mlar›nda çinko gibi di¤er metallerin az miktar ilavesi ile oldukça düflürülebilir.
Ayr›ca s›v› metalin oksijene maruz kalmas› da ara yüzey enerjisini düflürür, kal›b› ›slatmas›na neden
olur ve dentirit oluflumunu engeller. Kal›p dolumu ve yüzey bitimi oldukça geliflme gösterir. Oksijensiz
ortamda yap›lan dökümde yüzey pürüzlülü¤ü artar. Benzer flekilde kal›n kesitli parçalarda da yüzey
pürüzlülü¤ü artmaktad›r çünkü büzülme oran› artmakta ve dentirit oluflumu engellenememektedir.
‹ndirgeyici ortamlarda dökümlerin yüzeyi, s›v› metalin pota ve kal›p malzemesi ile reaksiyona girmesi
sonucu kirlenebilir. S›v› metalde sülfitlerin oluflumu yüzey alt› porozitesine neden olur. Bunun haricinde
yüzey alt› boflluklar ve flekil bozulmalar› görülebilir, döküm dokusu olufltuktan k›sa bir süre sonra
bölgesel olarak dentirit iskeleti aras›ndan s›v› metal çekilmesi bu oluflumun sebebidir. Bu s›v› metal
çekilmesi, büzülmeyle birlikte ara yüzeyde biriken gaz›n kat›laflan metalin hava geçirmez kat› bir kabuk
oluflmam›fl bölgelerinde oluflturdu¤u bas›nçla meydana gelir.
Sebebi hangisi olursa olsun sonuçta döküm parçalar›n baz› bölgelerinde süngerimsi oluflumlar meydana
gelir ve bu bölgeler kumlama s›ras›nda deforme olur [60].