İsa Musayev, Mətləb Əlizadə

2.1.5 İnformasiyanın sosial əhəmiyyətli xassələri. İnsan – sosial varlıq olduğundan, 
cəmiyyətdə  mövcuddur.  Bu  isə  o  deməkdir  ki,  insanlar  arasında  informasiya  mübadiləsi 
baş verir. İnformasiya mübadiləsi həmişə müəyyən dildə baş tutur.  
İnformasiya  faydalı olmazsa,  informasiya  mübadiləsinin  praktiki  əhəmiyyəti  olmaz. 
Faydasız informasiya küy yaradır. Bu, faydalı informasiya almağa mane olur.  
Dedik ki, informasiya gerçək və aktual olmalıdır. Çünki gerçək olmayan informasiya 
çaşdırıcı olur. Aktual olmayan informasiya isə faydalı deyil.  
Yuxarıda  göstərdik  ki,  informasiya  tam  və  dəqiq  olmalıdır.  Çünki  tam  informasiya 
qərar qəbulu üçün kifayətedici informasiyadır.  Dəqiq  informasiya  isə  hər  yerdə  eyni  cür 
başa düşülən informasiyadır. Tam və dəqiq informasiya elmin məhsuludur.  
İnformasiya ətraf mühitdən qəbul edilən giriş verilənləri, ətraf mühitə ötürülən çıxış 
xəbərləri və sistemin daxilində saxlanan məlumatlar çoxluğudur.  İnformasiya sənədlərdə, 
çertyojlarda, şəkillərdə, mətnlərdə, səs və işıq siqnallarında, elektrik və əsəb impulslarında 
mövcud  ola  biləndir.  Verilənlər  informasiyanın  tərkib  hissəsi  olub,  qeyd  edilmiş 
siqnallardır. 
İnformasiya  prosesləri  zamanı  verilənlər metodların  köməyi  ilə  bir  növdən digərinə 
dəyişdirilir.Verilənlərin  emalı  müxtəlif  əməliyyatlar  çoxluğunu  ehtiva  edir.  Əsas 
əməliyyatlar aşağıdakılardan ibarətdir: 
-verilənlərin yığılması – qərar qəbulu üçün kifayət edən informasiyanın toplanması; 
                                                 
25
 Məsələn, təbii danışıq dilindəki fikrin riyazi düsturlarla ifadə edilə bilməsi 
26
 miqdarı və həcmi 
27 
Kumulyasiya – latınca, yığılma, toplanma, artma mənasına gəlir. 
28 
Sənət əsəri 

---

 
16 
-verilənlərin formallaşdırılması – müxtəlif mənbələrdən daxil olan verilənlərin vahid 
formaya gətirilməsi; 
-verilənlərin  filtrlənməsi  –  qərar  qəbulu  üçün  lazım  olmayan  artıq  verilənlərin  ləğv 
edilməsi; 
-verilənlərin  çeşidlənməsi  –  istifadə  baxımından  münasib  olsun  deyə,  verilənlərin 
müəyyən əlamət üzrə səliqəli düzülməsi; 
-verilənlərin arxivləşdirilməsi – verilənlərin münasib və əlçatan formada saxlanması; 
-verilənlərin  qorunması  –  verilənlərin  itməsinə,  təkrar  istehsalına  və  modifikasiya 
edilməsinə qarşı yönəldilmiş tədbirlər kompleksi; 
-verilənlərin  nəql  edilməsi  –  informasiya  prosesinin  uzaqda  yerləşən  ayrı-ayrı 
istifadəçiləri  arasında  verilənlərin  ötürülməsi  və  qəbul  edilməsi.  Verilənlərin  mənbəyi 
server, istifadəçisi isə müştəri adlandırılmışdır; 
-verilənnlərin  dəyişdirilməsi  –  verilənlərin  bir  formadan  digərinə,  bir  strukturdan 
digərinə dəyişdirilməsi və ya daşıyıcı (yaddaş) tipinin dəyişdirilməsi.